خ‍وزس‍ت‍‍ان‌ س‍رزم‍ي‍ن‌ چ‍‍ه‍‍ار ف‍ص‍ل‌، م‍ي‍ن‍ي‍‍ات‍ور ت‍ن‍و‌ع‌ ق‍وم‍‍ي‌ در ك‍ش‍ور ‌اس‍ت‌ ك‍ه‌ م‍ح‍ل‌ ت‍لاق‍‍ي‌ ف‍ر‌ه‍ن‍گ‍‍ه‍‍ا‌ي‌ م‍خ‍ت‍ل‍ف‍‍ي‌ ‌اس‍ت‌ ك‍ه‌ در ‌ع‍ي‍ن‌ ت‍‍اث‍ي‍ر پ‍ذي‍ر‌ي‌ م‍ت‍ق‍‍اب‍ل‌، ‌ه‍ري‍ك‌ ن‍م‍ود خ‍‍اص‌ خ‍ود ر‌ا ح‍ف‍ظ ك‍رده‌ ‌ان‍د. م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ن‍ي‍ز ي‍ك‍‍ي‌ ‌از ش‍‍اخ‍ص‍‍ه‍‍ا‌ي‌ م‍‍ع‍رف‌ ‌اي‍ن‌ ق‍وم‍ي‍ت‍‍هاس‍ت‌ ك‍ه‌ در ‌ه‍ر م‍ن‍طق‍ه‌ و ق‍وم‍ي‍ت‌ ‌از ‌اس‍ت‍‍ان‌، ص‍ورت‌ وي‍ژه‌ ‌ا‌ي‌ د‌ارد. در م‍ن‍‍اطق‌ ‌ع‍رب‌ ن‍شين‌ و در م‍ي‍‍ان‌ ق‍وم‌ ‌ع‍رب‌، م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ب‍ي‍ش‍ت‍ر م‍ت‍‍أث‍ر ‌از م‍ق‍‍ام‍‍ه‍‍ا‌ي‌ ‌ع‍رب‍‍ي‌ و ش‍ب‍‍ا‌ه‍ت‌ خ‍‍اص‍‍ي‌ ب‍ه‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ م‍ق‍‍ام‍‍ي‌ ج‍ن‍وب‌ ‌ع‍ر‌اق‌ د‌ارد. درم‍ي‍‍ان‌ ق‍وم‌ ب‍خ‍ت‍يار‌ي‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ج‍‍اي‍گ‍‍اه‌ خ‍‍اص‍‍ي‌ د‌ارد و در ‌آي‍ي‍ن ه‍‍ا‌ي‌ ش‍‍اد‌ي‌ و م‍‍ات‍م‌، ن‍و‌ازن‍دگ‍‍ان‌ س‍‍از‌ه‍‍ا‌ي‌ م‍ح‍ل‍‍ي‌ ح‍ض‍ور‌ي‌ م‍ش‍‍ه‍ود د‌ارن‍د. م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ب‍خ‍ت‍ي‍‍ار‌ي‌ م‍‍ان‍ن‍د دي‍گ‍ر م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ‌ه‍‍ا‌ي‌ م‍ح‍ل‍‍ي‌ ‌از س‍‍ادگي خ‍‍اص‍‍ي‌ ب‍رخ‍ورد‌ار ‌اس‍ت‌ ‌ام‍‍ا وج‍ه‌ ت‍ش‍‍اب‍ه‌ و ت‍ف‍‍اوت‍‍ه‍‍ا‌ي‌ زي‍‍اد‌ي‌ ب‍‍ا دي‍گ‍ر م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ‌ه‍‍ا‌ي‌ م‍ح‍ل‍‍ي‌ د‌ارد. م‍‍ه‍م‍ت‍ر ‌اي‍ن‍ك‍ه‌ س‍‍اخ‍ت‍‍ار م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ب‍خ‍ت‍ي‍‍ار‌ي‌ ب‍‍ا م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ س‍ن‍ت‍‍ي‌ ن‍ي‍ز ت‍ف‍‍اوت‌ چ‍ش‍م‍گ‍ي‍ر د‌ارد. وج‍ه‌ ت‍ش‍‍اب‍ه‌ ‌آن‌ ب‍‍ا دي‍گ‍ر م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ‌ه‍‍ا‌ي‌ م‍ح‍ل‍‍ي‌ در س‍‍ادگ‍‍ي‌ ن‍‍غ‍م‍‍ات‌ و ‌اس‍ت‍ف‍‍اده‌ ‌از دس‍ت‍گ‍‍ا‌ه‍‍ه‍‍ا و م‍‍اي‍ه‌ ‌ه‍‍ا‌ي‌ ‌اي‍ر‌ان‍‍ي‌ ‌اس‍ت‌ و ت‍ف‍‍اوت‌ ‌آن‌ ‌از ن‍ظر ن‍و‌ع‌ گ‍وي‍ش‌ و ش‍ي‍وه‌ ق‍ر‌ائ‍ت‌ ‌آو‌از‌هاس‍ت‌ . خ‍و‌ان‍ن‍ده‌ ن‍ي‍ز در س‍‍اخ‍ت‍‍ار م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ب‍خ‍ت‍ي‍‍ار‌ي‌ ح‍‍ائ‍ز ‌ا‌ه‍م‍ي‍ت‌ ‌اس‍ت‌ ب‍ه‌ طور‌ي‌ ك‍ه‌ ب‍‍ع‍د ‌از م‍ق‍دم‍ه‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ت‍وس‍ط ن‍و‌ازن‍ده‌، ‌اي‍ن‌ ص‍د‌ا‌ي‌ خ‍وش‌ ‌آو‌از ‌اس‍ت‌ ك‍ه‌ س‍‍اخ‍ت‍‍ار م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ر‌ا ن‍ش‍‍ان‌ د‌اده‌ و ت‍ك‍م‍ي‍ل‌ م‍‍ي‌ ك‍ن‍د. گ‍روه‌ خ‍و‌ان‍‍ي‌ ن‍ي‍ز در م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ب‍خ‍ت‍ي‍‍ار‌ي‌ ق‍‍اب‍ل‌ ت‍وج‍ه‌ ‌اس‍ت‌ زي‍ر‌ا ب‍س‍ي‍‍ار‌ي‌ ‌از ق‍ط‍ع‍‍ات‌ ش‍‍اد"دو‌ال‍ل‍‍ي‌" ت‍وس‍ط خ‍و‌ان‍ن‍ده‌ گ‍روه‌ ك‍ر ‌اج‍ر‌ا م‍‍ي‌ ش‍ود و م‍‍ع‍م‍ولاً خ‍و‌ان‍ن‍دگ‍‍ان‌ گ‍رو‌ه‍‍ي‌ ق‍ط‍ع‍ه‌ ش‍‍ع‍ر كوچ‍ك‍‍ي‌ ر‌ا م‍‍اب‍ي‍ن‌ ‌ه‍ر ب‍ي‍ت‌ ي‍‍ا م‍ص‍ر‌ع‌ ت‍ك‍ر‌ار م‍‍ي‌ ك‍ن‍ن‍د. ب‍ه‌ ‌ه‍رح‍‍ال‌ ب‍‍اي‍د ‌اش‍‍اره‌ ك‍رد ك‍ه‌ گ‍وش‍ه‌ ‌ه‍‍اي‍‍ي‌ ن‍ي‍ز در م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ب‍خ‍ت‍ي‍‍ار‌ي‌ ‌ه‍م‍‍ان‍ن‍د گ‍وش‍ه‌ ‌اول‌ و دوم‌ خ‍س‍رو ش‍ي‍ري‍ن‌ وج‍ود د‌ارن‍د ك‍ه‌ ك‍‍ام‍لاً ب‍‍ا م‍ق‍‍ام‍‍ه‍‍ا‌ي‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ س‍ن‍ت‍‍ي‌ م‍‍ان‌ م‍ت‍ف‍‍اوت‌ ‌اس‍ت‌. ‌ان‍و‌ا‌ع‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ب‍خ‍ت‍ي‍‍ار‌ي‌ ش‍‍ام‍ل‌ ‌آ‌ه‍ن‍گ‍‍ه‍‍ا و ‌آو‌از‌ه‍‍ا‌ي‌ ش‍اد دو‌اللي‌ ، م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ چ‍پ‌ ي‍‍ا ‌ع‍ز‌ا، م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ح‍م‍‍اس‍‍ي‌، م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ت‍‍غ‍زل‍‍ي‌ ‌ع‍‍اش‍ق‍‍ان‍ه‌، م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ گ‍ون‍‍اگ‍ون‌(ش‍‍ام‍ل‌ م‍وس‍ي‍قي بارش‌ بار‌ان‌، ب‍رزگ‍ر‌ي‌، خ‍رم‍ن‌ ك‍وب‍‍ي‌، لالاي‍‍ي‌، ك‍وچ‌ ‌اس‍ت‌. د‌ه‍ل‌(ي‍ك‌ س‍‍از ك‍وب‍ش‍‍ي‌ ‌اس‍ت‍و‌ان‍ه‌ ‌ا‌ي‌ ش‍ك‍ل‌ ك‍ه‌ ب‍‍ا چ‍وب‌ خ‍ي‍زر‌ان‌ ن‍و‌اخ‍ت‍ه‌ م‍‍ي‌ ش‍ود)، ك‍رن‍‍ا، س‍رن‍‍ا و ن‍‍ي‌ ش‍ي‍ت‌، ن‍‍ي‌ ‌ه‍ف‍ت‌ ب‍ن‍د و ك‍م‍‍ان‍چ‍ه‌ ‌از س‍‍از‌ه‍‍ا‌ي‌ م‍حلي‌ م‍ورد ‌اس‍ت‍ف‍‍اده‌ در م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ب‍خ‍ت‍ي‍‍ار‌ي‌ ‌اس‍ت‌. در زم‍ي‍ن‍ه‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ش‍وش‍ت‍ر‌ي‌ و دزف‍ول‍‍ي‌(ش‍م‍‍ال‌ ‌اس‍ت‍‍ان‌) ن‍ي‍ز ب‍‍اي‍د گ‍ف‍ت‌ ك‍ه‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ‌اي‍ن‌ م‍ن‍طق‍ه‌ ن‍ي‍ز م‍‍ان‍ن‍د م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ‌ه‍‍ا‌ي‌ م‍ح‍ل‍‍ي‌ ‌اي‍ر‌ان‌ ب‍رپ‍‍اي‍ه‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ‌آو‌از‌ي‌ ش‍ك‍ل‌ گ‍رف‍ت‍ه‌ ‌اس‍ت‌ و ن‍م‍ود ‌ع‍ي‍ن‍‍ي‌ ‌آن‌ ر‌ا م‍‍ي‌ ت‍و‌ان‌ در م‍ر‌اس‍م‌ ت‍‍ع‍زي‍ه‌، ‌ع‍روس‍‍ي‌ و ك‍‍ار دي‍د. ش‍‍ه‍ر‌ه‍‍ا‌ي‌ دزف‍ول‌ و ش‍وش‍ت‍ر ب‍ه‌ خ‍‍اطر ب‍‍اف‍ت‌ ف‍ر‌ه‍ن‍گ‍‍ي‌ خ‍ود ك‍ه‌ ب‍ي‍ش‍ت‍ر رن‍گ‌ و ب‍و‌ي‌ م‍ذ‌ه‍ب‍‍ي‌ در ‌آن‌ م‍ش‍‍ا‌ه‍ده‌ م‍‍ي‌ ش‍ود ن‍م‍‍ي‌ ت‍و‌ان‍س‍ت‍ه‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ س‍‍از‌ي‌ ر‌ا ب‍ه‌ س‍‍ادگ‍‍ي‌ پ‍ذي‍ر‌ا ب‍‍اش‍د ب‍ه‌ ‌ه‍م‍ي‍ن‌ دل‍ي‍ل‌ ‌اس‍‍اس‌ س‍‍اخ‍ت‍‍ار م‍وس‍ي‍ق‍ي‍‍اي‍‍ي‌ ‌اي‍ن‌ دو ش‍‍ه‍ر ر‌ا ب‍‍اي‍د در م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ‌آو‌از‌ي‌ ج‍س‍ت‍ج‍و ك‍رد. در م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ‌اي‍ن‌ دو م‍ن‍طق‍ه‌ ب‍ي‍ش‌ ‌از 50 گ‍وش‍ه‌ ‌آو‌از‌ي‌ ب‍وده‌ ‌اس‍ت‌ ك‍ه‌ ‌اك‍ن‍ون‌ ك‍م‍ت‍ر ك‍س‍‍ي‌ ت‍م‍‍ام‌ ‌اي‍ن‌ گ‍وش‍ه‌ ‌ه‍‍ا ر‌ا ب‍ه‌ خاطر د‌ارد. ساخ‍تار م‍وس‍ي‍قايي‌ ‌اي‍ن‌ گ‍وش‍ه‌ ‌ه‍‍ا م‍ب‍ت‍ن‍‍ي‌ ب‍ر م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ك‍ن‍ون‍‍ي‌ ‌اي‍ر‌ان‌ ‌اس‍ت.‌ ب‍‍ا ‌ان‍دك‍‍ي‌ ت‍‍غ‍ي‍ي‍ر در ‌اد‌ا‌ي‌ تزيين‌ ‌ها و ت‍ح‍ري‍ر‌ها به‌ گ‍ون‍ه‌ ‌ا‌ي‌ ك‍ه‌ خ‍و‌ان‍ن‍دگ‍‍ان‌ دزف‍ول‌ و ش‍وش‍ت‍ر ل‍‍ه‍ج‍ه‌ خ‍‍اص‍‍ي‌ درخ‍و‌ان‍دن‌ ‌آو‌از‌ه‍‍ا‌ي‌ ‌اي‍ن‌ م‍ن‍طق‍ه‌ د‌ارند. ‌اش‍عار ‌آو‌از‌ه‍‍ا‌ي‌ ‌اي‍ن‌ م‍ن‍طق‍ه‌ ‌ا‌غ‍ل‍ب‌ م‍ض‍‍ام‍ي‍ن‍‍ي‌ زم‍ي‍ن‍‍ي‌ د‌ارن‍د ول‍‍ي‌ ‌اي‍ن‌ ‌اش‍‍ع‍‍ار س‍‍اده‌ د‌ار‌ا‌ي‌ چ‍ن‍‍ان‌ ح‍س‍‍ي‌ ‌اس‍ت‌ ك‍ه‌ ناخ‍ود‌آگاه‌ ‌ان‍سان‌ ر‌ا ب‍ه‌ س‍و‌ي‌ ب‍زرگي‌ م‍‍ع‍ب‍ود و ‌ع‍ظم‍ت‌ ‌ع‍ش‍ق‌ ر‌ه‍ن‍م‍ون‌ م‍‍ي‌ س‍‍ازد. در دور‌ان‌ ق‍‍اج‍‍ار ب‍‍ا ب‍‍از ش‍دن‌ پ‍‍ا‌ي‌ ب‍رخي‌ ن‍و‌ازن‍دگ‍‍ان‌ دزف‍ول‍‍ي‌ و ش‍وش‍ت‍ر‌ي‌ ب‍ه‌ ت‍‍ه‍ر‌ان‌ و ف‍ر‌اگ‍ي‍ر‌ي‌ ردي‍ف‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ‌اي‍ر‌ان‌ س‍‍از و م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ س‍‍از‌ي‌ و‌ارد ‌اي‍ن‌ دو شهر شد. ب‍‍ا ورود م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ س‍‍از‌ي‌ ب‍وي‍ژه‌ ت‍‍ار، ن‍ق‍ش‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ و ‌اس‍ت‍ف‍‍اده‌ ‌از س‍‍از ت‍‍ار رن‍گ‌ و رون‍ق‌ خ‍‍اص‍‍ي‌ ب‍ه‌ م‍وس‍يقي‌ ‌آو‌از‌ي‌ ‌اي‍ن‌ م‍ن‍طق‍ه‌ د‌اد و رف‍ت‌ و ‌آم‍د ن‍و‌ازن‍دگ‍‍ان‌ ب‍زرگ‍‍ي‌ ‌از ‌اي‍ن‌ ش‍‍ه‍ر ب‍ه‌ م‍ح‍‍اف‍ل‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ت‍‍ه‍ر‌ان‌ ب‍‍ا‌ع‍ث‌ ب‍ه‌ وج‍ود ‌آم‍دن‌ ي‍ك‌ رپ‍رت‍و‌ار م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ س‍‍از‌ي‌ ب‍ر‌ا‌ي‌ ‌اي‍ن‌ م‍ن‍طق‍ه‌ ش‍د ك‍ه‌ ش‍‍ام‍ل‌ ق‍ط‍ع‍‍ات‌ چ‍‍ه‍‍ارم‍ض‍ر‌اب‌، رن‍گ، پ‍ي‍ش‌ در‌آمد و ت‍ص‍ن‍ي‍ف‌ م‍‍ي‌ ب‍‍اش‍ن‍د. س‍‍از‌ه‍‍ا‌ي‌ ر‌اي‍ج‌ م‍وس‍ي‍ق‍‍ي‌ ‌اين م‍ن‍طق‍ه‌ در و‌ه‍ل‍ه‌ ‌اول‌ ت‍‍ار و س‍پ‍س‌ س‍رن‍‍ا، د‌ه‍ل‌، ن‍‍ي‌ ج‍ف‍ت‍ه‌ و د‌اي‍ره‌ ‌اس‍ت‌ و ب‍‍ا ت‍وج‍ه‌ ب‍ه‌ ‌ه‍م‍س‍‍اي‍گ‍‍ي‌ ‌اي‍ن‌ م‍ن‍طق‍ه‌ ب‍‍ا ف‍ر‌ه‍ن‍گ‍‍ه‍‍ا‌ي‌ م‍ج‍‍اور، ب‍‍ع‍ض‍‍ي‌ ‌از گ‍وش‍ه‌ ‌ه‍‍ا و ق‍ط‍ع‍‍ات‌ در ب‍ي‍ن‌ دو ف‍ر‌ه‍ن‍گ‌ م‍ج‍‍اور م‍‍ان‍ن‍د ش‍وش‍ت‍ر‌ي‌ دزف‍ول‍‍ي‌ و ب‍خ‍ت‍ي‍‍ار‌ي‌ ‌اش‍ت‍ر‌اك‌ د‌ارن‍د.

مردم خوزستان تمام عيدهاي ملي و مذهبي را جشن مي‌گيرند. اهالي شوشتر، دزفول علاوه بر عيدها، جمعه‌ آخر ذيحجه را هم جشن مي‌گيرند. لباس نو مي‌پوشند و به تفريح‌گاه‌ها مي‌روند، زيرا پس از آن ماه هاي محرم و صفر را عزادارند. در گذشته به رقص و پايكوبي مي‌پرداختند و شب تا صبح در فضاي باز و محوطه‌هاي باز به سر مي‌بردند و بر اين باور بودند كه آن شب ستاره‌ زهره به ستاره مشتري مي‌رسد و كسي كه به هم رسيدن اين ستاره‌ها را ببيند، هر نيتي بكند برآورده مي‌شود. مردم استان خوزستان عيد نوروز را مفصل برگزار مي‌كنند. از چند روز پيش، كلوچه‌ مخصوصي از آرد، روغن، زيره و رازيانه درست مي‌كنند. مراسم آتش افروزي چهارشنبه سوري، مراسم چيدن سفره هفت سين، پوشيدن لباس هاي نو و رفتن به ديد و بازديد نوروزي به شيوه ديگر مناطق ايران در استان خوزستان نيز رايج است. در استان خوزستان روز سيزده را در دو روز جشن مي‌گيرند. روز سيزده با احتساب روز عيد نوروز و روز سيزده بدون احتساب روز نوروز، اولي را سيزده‌ عيد و دومي را سيزده‌ بعد از عيد گويند. در ايام نوروز همه به باغ‌ها و تفريح‌گاه‌ها مي‌روند. در خانه‌ها يا باغ‌ها بر شاخه‌ درختان تاب مي‌بندند و تاب سواري مي‌كنند.

غارها، فضاهاي خالي اي هستند كه با گذشت ميليون ها سال در كوه ها پديد مي آيند. غارها چه در ايران و يا ديگر جاهاي جهان در زمين هايي كه آهكي يا دولوميتي هستند به وجود مي آيند و بيشتر آنها مربوط به دوران دوم زمين شناسي هستند. تشكيل آنها به به اين صورت بوده كه گاز كربنيك موجود در هوا هنگام بارندگي و حل شدن در آب و نفوذ به رگه ها و سنگ هاي آهكي در ميليون ها سال، سبب انحلال تدريجي سنگ هاي اصلي شده و حفره ها و مجاري بزرگ زير زميني را ساخته است. گاهي اين سوراخ ها محل گرد آمدن آب و ايجاد مخازن و رگه هاي آب زير زميني مي شوند. استان خوزستان از جمله جاهايي است داراي زمين آهكي و دولوميتي مي باشد، بنابراين برخي غارها در آن كشف شده كه از جاذبه هاي طبيعي زيبا و شگفت آوري برخوردارند و منابع ارزشمند گردشگري به حساب مي آيند.

غار اشكفت سلمان ايذه: غار سلمان در فاصله سه كيلومتري جنوب باختري شهر ايذه كنوني، در انتهاي دره‌اي واقع شده است. اشكفت سلمان محوطه اي وسيع است كه در درون صخره طبيعي كوه به صورت سرپناهي با آثار آبرفتي و يك چشمه آب شيرين گوارا كه از درون غاري كوچك و باريك بيرون مي‌آيد تشكيل مي‌شود. روبه روي مجموعه اشكفت سليمان در سمت راست و در منتهي اليه كوهي كه روبه روي آن است دو نقش نيم رخ برجسته كه در درون دو چهارگوش معقر حجاري شده‌اند،‌ وجود دارد. در خاور اين دو لوحه اشكفت بزرگ يعني سايه بان خميده‌ كوه قرار دارد كه در زير آن بر روي بدنه كوه يك كتيبه مستطيل شكل ميخي و چند نقش حجاري شده و در زير اين كتيبه كه در ارتفاع قرار دارد، محل نشستن و تختگاه و يا انجام مراسمي ديده مي‌شود.

غار پبده: يكي از مهمترين غارهاي استان خوزستان، غار پبده در شمال شهرستان لالي است كه آثار زندگي از 17 هزار سال پيش در آن به دست آمده است.

دره شوي دزفول: دره زيباي شوي در حاشيه خاوري رودخانه سزار در باختر كوه سالن قرار گرفته و يكي از مناطق تاريخي استان به شمار مي رود. آبشار شوي كه زيباترين آبشار ايران محسوب مي شود در اين دره جاري است. اين دره غار تاريخي، زيارتگاه محلي، قلعه و ديگر آثار تاريخي را همراه با روستاي تاريخي شوي در خود جاي داده است.

روستا مال آقا: مال آقا روستايي در 32 كيلومتري شهرستان باغملك با بافت سنتي كه كاملا بافت قديمي خود را حفظ كرده است. مال آقا درمنطقه اي كوهستاني از رشته كوههاي زاگرس جاي گرفته كه رودخانه اي مواج و سرد از كنار آن مي گذرد و مسير فرح بخش و زيبايي را ايجاد كرده است، همه ساله، به ويژه در دو فصل بهار و تابستان گردشگران بسياري از جاي جاي خوزستان براي گذراندن اوقات فراغت و گردش به اين مكان خوش آب و هوا سفر مي كنند. علاقمه مندان ديدار اين روستاي زيبا از شهر باغملك كه به سمت مال آقا حركت مي كنند با پشت سر گذاشتن شهر قلعه تل و طي حدود چهار كيلومتر راه با ديدن تپه ها و كوه ها و نسيم خنك كوهستان و جنگلهاي انبوه بلوط، گويي وارد دنيايي ديگر شده اند. كمي جلوتر، روستاي تمبي با قدمتي چند هزار ساله و بافتي زيبا در دل كوهستان در مقابل ديدگان گردشگران قد علم مي كند و آنان را به ياد صفا و صميميت روستا مي اندازد مكاني كه روستايي باستاني را با همين نام مدفون شده در زير پا دارد. گفته مي شود چندي پيش تعدادي از اهالي روستا در پي حفاري خانگي بطور اتفاقي با بخش هايي ازمنطقه مدفون شده با آثار باستاني گران قيمت و ارزشمندي مواجه شدند.

خوزستان عظمت خود را به رودخانه هاي متعددي كه در اين سرزمين جاري اند، مديون است. خوزستان علاوه بر دارا بودن زمين هاي حاصلخيز و رسوبي نظام آبياري منظمي نيز دارد به طوري كه اين سرزمين از دير باز به واسطه ي وجود اين رودخانه ها موقعيت مهم و بزرگي داشته است. رودخانه هايي كه در دشت خوزستان جريان دارند. نه تنها از نظر اقتصادي بلكه به لحاظ گردشگري نيز داراي اهميت بسيار اند. اين رودخانه ها كه منشأ آن ها كوهستان هاي بختياري، لرستان و فارس هستند، از شمال و خاور به سوي جنوب باختري سرازير شده و جلگه خوزستان را به منطقه حاصلخيز و آبادي تبديل كرده اند.
رودخانه كارون: كارون بزرگ، رودي كه درسنگ نوشته هاي باستاني كرن، كرنك وكوهرنگ ناميده شده و اولين تمدن هاي بشري دركنار آن شكل گرفته است، با طول حدود 850كيلومتر و عرضي متفاوت، از دره هاي تنگ وعميق سرچشمه خود در ارتفاعات زاگرس مياني تا بستر پهن و گسترده در مصب، جريان يافته و بزرگترين و طويل ترين رود ايران و خاورميانه است. رودخانه ابتدا در جهت عمومي شمال غرب و سپس در جهت جنوبي از ميان بلندي و پستي هاي زاگرس به سمت جلگه خوزستان حركت كرده و پس از خروج از كوهستان و اتصال تعداد زيادي رود به آن، در شمال شوشتر به دو شعبه تقسيم مي شود. شعبه خاوري گرگر يا دودانگه و شعبه باختري كه بزرگ تراست شطيط يا چهاردانگه ناميده مي شود. دو رود منشعب شطيط و گرگر و رودخانه دز كه بزرگترين ريزآب هاي كارونند در حوالي محلي به نام بند قير در نزديكي شوشتر بهم متصل مي شوند و كارون بزرگ و حيات بخش را مي سازند. پس از آن رودخانه وارد اهواز مي شود و با مشروب ساختن نواحي حاشيه اي شهر، از وسط آن عبور كرده و از سمت جنوب شهرستان به سمت خرمشهر جريان مي يابد. در شرق شهر خرمشهر به دوشاخه تقسيم مي شود. شاخه غربي به نام بهمنشير به جنوب غربي جريان يافته و از طريق خورموسي به خليج فارس راه مي يابد و شاخه شرقي از جنوب خرمشهر گذشته و به اروند رود مي ريزد. داستان حيات، قصه اي جدانشدني از نام كارون است. براساس مطالعات انجام شده، در رودكارون 32 گونه ماهي زندگي مي كند كه تقريباً شامل18% گونه هاي آب شيرين ايران است. شيربت، تويني، لوتك، حمري، برزم، نازك، اتره، شلج، كپور، گاراء نا، بني، كتان، سليماني، بياح، مارماهي، اسيله، چمو شماري از ماهيان ساكن در رودخانه اند. از گياهان غوطه ور و برآمده از آب كارون مي توان به ني، گرز، هفت بند، آب تره(بولاغ اوتي)، سازو (تنجدصوف)، اويارسلام، نخل مردابي و تيزك اشاره كرد كه ضمن تامين اكسيژن آب به عنوان منبع سرشار از مواد غذايي مورد استفاده آبزيان قرار مي گيرند. قورباغه هايي با خصوصيات ظاهري و جثه هاي متفاوت و انواع لاك پشت از ديگر جانداران رود به شمار مي روند كه معمولاً در كانال ها وشبكه هاي آبياري قابل مشاهده اند. بيشه زارهاي پوشيده ازپده ، گز و جاز، در دوسوي كارون كه تا زماني نه چندان دور جولانگاه گوزن زرد، يوزپلنگ و گربه وحشي خوزستان بود و ساحل زيباي كارون امروزه زيستگاه ده ها نوع پرنده بومي مانند حواصيل، گاوچرانك، اردك مرمري، دال، كبك، تيهو، دراج، يلوه، فاخته، سبز قبا، ماهي خورك، هدهد چكاوك، دم جنبانك، چلچله، سار، توكا، گنجشك است. اين بيشه زارها همه ساله در فصول سرد پذيراي صدها هزار مرغ مهاجر مانند كشيم، پليكان، بالكان، بوتيمار، حواصيل، كفچه، لك لك، فلامينگو، غاز، آنقوت، تنجه، كله سبز، اردك، بلدرچين، درنا، هوبره، صدف خوار، پرستو، سينه سرخ، بلبل وحتي عقاب وشاهين و كركس است كه با توجه به اقليم خاص استان و به اميد هوايي مطبوع و غذاي كافي در قالب دسته هاي بزرگ به مهماني زمستانه دشت بخشنده خوزستان و رود پرآب كارون مي آيند. عرض زياد و بستر نسبتاً عميق رودخانه، امكان كشتيراني درآن را مهيا نموده است به طوري كه تا اوايل قرن جاري اين رودخانه تا اهواز، بخشي از مسير آبي حمل كالا به شمار مي رفت. اما امروزه در محدوده شهر اهواز به دليل عدم لايروبي بستر رود و احداث پلهاي متعدد امكان كشتيراني وجود ندارد.

مهمترين ارتفاعات بالاي دو هزار و 500 متر استان خوزستان: تاراز، تلگه، تورك، دوتو، كله، مونگشت است كه دامنه‌ برخي از اين كوه‌ها از جنگل پوشيده شده و در نوع خود جذابيتي خاص ايجاد كرده است.

كوه تورك ايذه: كوه تورك جزو دهستان سوسن شهرستان ايذه است. اين كوه در فاصله 91 كيلومتري شمال باختري ايذه با ارتفاع 3319 متر واقع شده است. اين كوه سرچشمه رودخانه هاي آب بازفت و لب است. تورك از شمال باختري به كوه لم لي متصل است و جزو كوهستان زاگرس به شمار مي رود.

كوه جنگلي دوتو: كوه جنگلي دوتو در دهستان هپرو، در 58 كيلومتري جنوب خاوري ايذه واقع شده است. ارتفاع اين كوه حدود 3170 متر است. اين كوه از جنوب به كوه كله متصل است و از شمال به كوه ليراب مي پيوندد. دامنه هاي خاوري اين كوه به دره رودخانه سيراب و دامنه هاي باختري آن به دره رودخانه صيدون متصل مي شود. در دامنه باختري اين كوه درياچه درميان دو كوه كله و دوتو قرار دارد و آب از زمين و اطراف آن مي جوشد. دامنه هاي اين كوه از جنگل پوشيده شده و جزو كوهستان مونگشت از كوهستان بزرگ زاگرس به شمار مي رود.

كوه كله: كوه كله در دهستان هپرو و در 59 كيلومتري جنوب خاوري ايذه واقع شده است. ارتفاع اين كوه حدود 3010 متر است. اين كوه از شمال به كوه دوتو متصل است. رودخانه صيدون از باختر، رودخانه اعلاء از جنوب و رودخانه هاي ليراب و سمه از خاور آن عبور مي كنند. در دامنه باختري اين كوه چشمه اي است كه آب آن در يك درياچه كوچك جمع مي شود. اين درياچه كه«دوتو » نام دارد در ارتفاع حدود 1680 متري قرار دارد. كوه كله جزو كوهستان مونگشت از كوهستان بزرگ زاگرس به شمار مي رود و دامنه هاي آن از جنگل پوشيده شده است.

كوه قلعه نجف: كوه قلعه نجف به ارتفاع 1765 متر در دهستان اسوار بخش مركزي شهرستان رامهرمز و در 37 كيلومتري جنوب خاوري شهر رامهرمز واقع است. سرچشمه آب دره نج ، آب ابوالفارس و رودخانه تلخ از اين كوه است. رشته اي از مجاور روستاي دالون واقع در شمال باختري تا تنگ انارج واقع در جنوب خاوري به طول 26 كيلومتر كشيده شده و رودخانه تلخ، سراسر دامنه خاوري آن را طي مي كند. اين كوه پوشيده از جنگل و جزو كوهستان بزرگ زاگرس است.

كوه چادون: كوه چادون به بلندي 2430 متر در دهستان اسوار بخش مركزي و در 53 كيلومتري جنوب خاوري شهر رامهرمز و شمال خاوري روستاي دره بيد واقع است. رودخانه هاي سندان و تلخ از اين كوه سرچشمه مي گيرند. از باختر به كوه تنبلان مي پيوندد. تنگ سندان كه در خاور اين كوه قرار دارد آن را از سياه كوه جدا مي كند. اين كوه پوشيده از جنگل و جزو رشته كوه سفيد كوهستان بزرگ زاگرس است.

كوه تنبلان: كوه تنبلان به بلندي 2110 متر در دهستان اسوار (ابوالفارس) از بخش مركزي و در 43 كيلومتري خاور شهر رامهرمز، جنوب روستاي دره بني قرار دارد. اين كوه از شمال باختري به كوه بنار كموتران و كوه گردكي، از جنوب به كوه چتلين، از شمال به كوه سام و از جنوب خاوري به كوه مهره متصل است. جزو رشته كوه سفيد از كوهستان بزرگ زاگرس به شمار مي رود و پوشيده از جنگل است.

كوه گردكي: كوه گردكي به بلندي 1513 متر در دهستان رستم آباد بخش مركزي در 32 كيلومتري شمال خاوري شهر رامهرمز، شمال باختري روستاي دالون واقع است. اين كوه از جنوب خاوري به كوه تنبلان و كوه بنار كموتران متصل مي شود و رودخانه اعلا از دامنه شمالي ان مي گذرد. قسمت بزرگي از اين كوه از جنگل پوشيده شده و جزو كوهستان بزرگ زاگرس به شمار مي رود.

كوه مهره: كوه مهره به ارتفاع 2849 متر در دهستان اسوار بخش مركزي و در 54 كيلومتري جنوب خاوري شهر رامهرمز، جنوب روستاي ماوي واقع است. اين كوه از شمال باختري به كوه تنبلان، از جنوب به كوه چادون و از جنوب خاوري به سياه كوه متصل است و جزو رشته كوه سفيد از كوهستان بزرگ زاگرس به شمار مي رود. اين كوه پوشيده از جنگل است و در مرز شهرستان هاي رامهرمز، ايذه و كهكيلويه قرار دارد.

در ايران و بالاخص استان خوزستان، پل بندها (شادروان) نيز همچون پل نقش حياتي ايفا كرده‌اند. پل‌بندهايي كه هخامنشيان بر تنگه‌ها و رودها بستند مانند بند سيوند كه گمان مي‌رود از دوران كوروش بزرگ باشد، به همان اندازه نقش پل را ايفا كرده‌اند. مهم‌ترين نمونه‌هاي اين پل بند،"شادروان" در شوشتر واقع است. پل شادوران در شوشتر مهم‌ترين نمونه و پل‌هاي خواجه و "الله‌وردي خان" نيز زيباترين نوع از اين پل‌ها محسوب مي‌شوند. اگرچه اثري از ساختمان‌ سالم پلي مربوط به دوران پيش از هخامنشيان پيدا نشده اما از پژوهش‌هاي باستان‌شناسان بر مي‌آيد كه در دو منطقه پل‌هايي پيش از اين دوره پل وجود داشته است.  الواح به دست آمده از شوش مربوط به تمدن ايلام الواح بابل مربوط به تمدن‌هاي بين‌النهرين و نشانه‌هايي از دوره مادها گواه از آن دارد كه بر رودخانه كرخه و رودخانه‌هايي ديگر بنا شده است. براي ساخت پل روش‌هاي مختلفي در دوران باستان وجود داشته كه مطالعات درباره آن بسيار جالب است اما در زمين‌هاي سست پل‌هايي كه از زمان‌هاي پيش به جا مانده و بيشتر آنهايي هستند كه روي بستر سنگي رودخانه‌ها بنا شده‌اند كه پل ساساني دزفول كه روي مرج(زميني با كناره‌هاي سخت بلند) و شادروان شوشتر كه روي ماسه سنگ ساخته شده از آن جمله محسوب مي‌شوند. اما پراكندگي پل‌هاي زمان ساسانيان به ويژه در غرب و جنوب‌غربي ايران قابل توجه است. بدون ترديد پل بند شادورن شوشتر از نمونه‌هاي بارز معماري پل‌سازي در اين دوران محسوب مي‌شود. از ديگر پل‌هاي دوره ساساني موجود در خوزستان مي‌توان به پل‌ بندهاي "ميزان"،"گرگر" ،"نفس‌كش" و "شادروان" در شوشتر،"پل‌بندهاي"بالارود"،"اسيوكله" و پل‌هاي كرخه،"اوسور" و"دزفول" پل بند "حميديه" در اهواز، پل بند "ايذج" و پل‌هاي "سوسن"، "جوي‌بياره"، "منجنيق" و "شالو"، نزديك ايذه، پل "سفلي" خيرآبد در غرب روستاي علي چنگوئي و پل علياي خيرآباد در روستايي به همين نام در بهبهان اشاره كرد.

استان خوزستان
در اهواز، پس از پريدن از روي آتش، مراسم قاشق زني انجام مي گيرد كه خانواده ها، خوراكي يا آجيل شور و شيرين در ظرف قاشقزنان مي ريزند.