ازنا : ازنا در شمال شرقي استان لرستان قرار دارد. به روايتي حدود 600 سال قبل ارامنه به اين محل مهاجرت نموده و بناي شهر ازنا را نهاده كه بعدها مسلمانها نيز به آنها پيوستند . وجهه تسميه اين شهر به سبب جابجايي و احداث مجدد شهر بوده كه به دليلي مكان قبلي غير قابل سكونت شده است . ازنا به معني از نو ايجاد شده است . علت توسعه شهر ازنا احداث تاسيسات شركت نفت در سال 1312 هجري و خط آهن در سال 1316 هجري مي باشد . بنابراين خطوط راه آهن نقش موثري در توسعه و پيشرفت ازنا داشته است .

اليگودرز : اليگودرز در شرق استان لرستان و از نقاط مرتفع وكوهستاني استان محسوب مي شود . وجهه تسميه اليگودرز به روشني مشخص نيست لكن احتمال دارد از اسم طايفه اي ( الگودرز يا گودرزي ) كه اكنون در محل فعلي شهر مستقر مي باشند ، گرفته شده باشد . اين منطقه به گواه مطالعات باستان شناسي آثار هزاره هاي پنجم و چهارم پ.م مشاهده شده و نيز در هزاره هاي سوم ، دوم و اول پ . م داراي اهميت ويژه اي بوده است . شهر فعلي داراي بافتي جديد مي باشد .

بروجرد : شواهد و اشارات تاريخي حاكي است كه بروجرد از شهرهاي قبل از اسلام بوده و دلايل زبانشناسي نيز واژه بروجرد را با تركيب دو جزء "برو" "گرد" موجوديت اين شهر را به پيش از اسلام مي رساند زيرا كه گرد در زبانهاي قديمي ايران به معناي شهر مي باشد . شهر در آغاز دوره قاجار وسعت گرفت شهر فعلي بروجرد داراي بافت قديمي بسيار زيبايي است و ساختمانهاي قديمي و خانه هاي مسكوني آن از تزيينات جالب چون در و پنجره ارسي هاي بديعي برخوردار است .

پلدختر : اين شهرستان در جنوب استان لرستان قرار دارد. وجهه تسميه اين شهر به خاطر وجود پلي از دوره تاريخي ساساني بر روي رودخانه كشكان است كه به پل دختر معروف بوده و اين نام به شهر مذكور نيز اطلاق گرديده است . بنا بر مطالعات انجام گرفته آثار متعلق به هزاره هاي چهارم و پنجم پ. م تا عصر حاضر گزارش شده است . اوج پيشرفت فرهنگي و تمدني اين منطقه مربوط به دوره ايلام نو - هخامنشي و دوره پارت است .

خرم آباد : خرم آباد مركز لرستان باستاني در دره اي باصفا و بر ساحل رودخانه خرم آباد قرار دارد . به زعم بسياري از محققان زماني شهر مهم ايلامي خايدالو (هيدالو) برجاي آن قرار داشته است . ظاهراً شهر قديمي شاپورخواست (سابرخواست) در دوره ساساني و قرون نخستين هجري داراي مسجد جامع و بازارها و ساختمانهاي بسياري بوده و بافاصله كمي در ساحل چپ رودخانه جاي داده شده ، بوده است . هنوز بقايايي از ديوارهاي بزرگ و پهن كه از سنگ و ملاط به سبك دوره ساساني است از محاذي شهر كنوني تا روستاي تير بازار ديده مي شود .

دورود : دورود در قسمت شمال شرقي استان لرستان قرار دارد . در خصوص وجهه تسميه اين شهر چند نظريه وجود دارد . قبلاً اين شهر بين النهرين ناميده مي شد كه به جهت قرار گرفتن بين دو رود مي باشد . نام اصلي و اوليه دو رود بنگله بوده سپس به بحرين تبديل شده است . از زمان تأسيس ايستگاه راه آهن در اين محل نام دورود را كه فارسي بحرين است ، براي آن انتخاب نمودند .

نورآباد دلفان : اين شهرستان در شمال استان لرستان قرار دارد . در خصوص وجهه تسميه منطقه به دلفان به جهت وجود طايفه دلفان در اين منطقه مي باشد . آثار مربوط به دوره نوسنگي در اين منطقه يافت مي شود. منطقه دلفان به واسطه اشياي مفرغي داراي اهميت خاصي است . شايان ذكر است در اين شهرستان فرقه اي به نام اهل حق وجود دارد كه از فرقه هاي قديمي است و داراي عقايد باستاني و اسلامي مي باشند .

الشتر ( سلسله ) : از شهرهاي كهن و باستاني استان لرستان الشتر است . اين شهرستان در قسمت شمالي استان لرستان قرار دارد و از آب و هوا و اراضي حاصلخيزي برخوردار است و به علت قرار گرفتن بر سر راه باستاني اهميت ويژه اي داشته است . در اغلب كتابهاي تاريخي و جغرافيايي بعد از اسلام نام آن به صورتهاي ليشتر ، لاشتر ، الاشتر و اشتر ضبط شده است.

كوهدشت : كوهدشت در قسمت غربي استان لرستان و در ميان دشت پهناور و حاصلخيز كوهدشت و در بين كوههاي چنگري ، سرخ دم ، گردله ، سرسورن و كژنه محصور شده است . لفظ كوهدشت در بعضي كتب "كورشت" و يا "كودشت" آمده است . نقاشي هاي صخرهاي هوميان 1 و 2 مربوط به 40000 سال پيش و نقوش صخره اي ميرملاس و دوشه متعلق به دوران ما قبل تاريخ دليل براين ادعا است . 

بين هزاره سوم و اول پيش از ميلاد به هنگام مهاجرت اقوام آريايي، شعبه اي از اين اقوام موسوم به «كاسي ها» به لرستان آمدند و در پي تركيب اين اقوام با بوميان منطقه نژاد تازه اي پديد آمد كه بعدها به «لر» شهرت يافتند.
مردم استان لرستان در كل به دو زبان لري و لكي صحبت مي كنند. زبان لري، زبان اكثر شعبات قوم لر است و زبان لك نيز، بين برخي از طوايف لرستان به خصوص مناطق شمالي لرستان چون؛ مناطق الشتر، كوهدشت، نور آباد رايج است.
بر اساس مطالعات زبان شناسي، بسياري از واژه هاي لري اغلب ريشه هاي باستاني دارند و به احتمال تعداد زيادي از اين واژه ها مربوط به زبان هاي كاسي و عيلامي هستند. گفته مي شود زبان پارسي در زمان امپراتوريهاي هخامنشي، اشكاني و ساساني  در لرستان گسترش يافته است.
در بين زبان هاي جنوب غربي ايران، گويش لري بزرگترين رابطه را با زبان فارسي دارد كه هر دوي آنها دنباله پارسي ميانه، زبان پارتيان قرن هشتم بعد از ميلاد هستند و همانگونه كه مي دانيم؛ زبان پارسي ميانه، زبان پارتيان و ساسانيان بود كه به تدريج تغيير شكل داده و به زبان فارسي نزديك است كه بعضي معتقدند اين زبان در گذشته نه چندان دور از فارسي منشعب شده است.

پيش از اسلام آيين ها و مذاهب مختلفي در لرستان رايج بود . اولين نشانه هاي آليز زروان كه گفته مي شود دين زرتشت از آن نشأت گرفته در لرستان ديده مي شود . بعدها آيين مهر پرستي در كنار دين زرتشتي در لرستان پديد آمد . همچنين پرستش بانو آناهيتا الهه آبها نيز در لرستان شايع بود . پس از ورود اسلام ، مردم لرستان نيز همچون ساير اقوام ايران به اين دين آسماني گرايش پيدا كردند . از قرن هشتم هجري به بعد بتدريج مردم لرستان آيين تشيع را پذيرفتند و هم اكنون لرستان يكي از مناطق مهم شيعه نشين ايران به شمار مي آيد .