قوم ماد در مناطق مختلف ايران، به ويژه درمنطقه غرب پراكنده بوده، گستردگي قلمرو سكونت اين قوم و تنوع اقليم آن سبب شده كه مردم اين ناحيه براي تنظيم اقتصاد، معيشت و فعاليت هاي خود چند نوع تقويم راپديد آورند.
      درنواحي مرتفع شمالي تقويم شباني برمبناي محاسبات خورشيدي و درنواحي پست تر جنوبي تقويم زراعتي بر مبناي گردش ماه و طلوع ستاره سهيل به وجود آمد. عشاير كوچ روييلاق و قشلاق خود را بر اساس فصل خورشيدي تنظيم مي كردند. نزد عشاير كوچ رو جنوب، بهار كردي از 15 بهمن ماه و زمستان كردي از 15 آبان ماه آغاز مي شود. آثار اين نوع تقسيم بندي و تقويم بر گرفته از سرشت طبيعت را هنوز مي توان با وجود گذشت قرون متمادي، در رفتارهاي زباني اقوام ساكن زاگرس و پيرامون آن مشاهده كرد.
      فصول مختلف سال در كردستان شامل به هار (بهار)، هاوين (تابستان)، پاييز (پاييز) و زمستان (زمستان) است. برخي از طوايف كرد مانند شكري ها، شروع سال را اول پاييز مي دانند و از اول پاييز سال بعد را يك سال ورز مي گويند كه يك سال كشاورزي است. ماه هاي كردي در طوايف مختلف، نام هاي گوناگون دارد كه در هر حال توصيفي از فصول مختلف سال و با الهام از زندگي گياهان، جانوران و آداب كشاورزي و گله داري است. فروردين ماه را «چه ژنانه» مي گويند و ماه جشن است. از اين ماه در برخي از نقاط كردنشين باعنوان «خاك ليوه» نيز ياد مي شود. ارديبهشت ماه را «گولان» -ماه وسط بهار- يا «بانه مه ر» مي گويند كه به معناي رفتن گوسفندان به ييلاق است. اين ماه را «شيست باران» كه همان شست باران است. نيز مينامند. «باره به ران» به معناي پرش قوچ و «تارا» نيز از ديگر اين ماه است. برخي معتقدند در اين ماه انسان دچار تنبلي مي شود و به خواب تمايل بيشتري پيدا مي كند و اگر بخوابد تا آخر سال تنبل و بيكار خواهد بود. اين ماه را در برخي از روستا ها، «به خته باران» نيز مي گويند و معتقدند كه بارش باران در اين ماه قطعي نيست. خرداد را «زه ردان» يا «ئاخر مانگ به هار» -ماه آخر بهار- مي نامند. زردان به معني زردي ها و نشانه زرد شدن گياه، به ويژه جو است. از همين رو اين ماه «جو زردان» نيز ناميده مي شود. در بعضي روستاها به اين ماه «ئالف دوربين» به معني ماه جمع كردن علف، نيز مي گويند. تير ماه را «پوشه ر» يا «ئه ول مانگ هاوين» -ماه اول تابستان- مي گويند. در اين ماه كار جدا كردن كاه از دانه گندم انجام مي شود. اهالي معتقدند در اين ماه گاو و گوسفندان زيادي دچار مرگ و مير مي شوند و از اين رو نام ديگر اين ماه در بين مردم «مندار مانگ» يا «مردار مانگ» است. مرداد ماه را «گه لاويژ» يا «ناوراس مانگ هاوين» -ماه وسط- نيز مي گويند. «گه لاويژ» به معني توده محصول و نيز ستاره اي است كه يك بار در اين ماه و بار ديگر 45 روز پس از شروع زمستان در آسمان پديدار مي شود.