زمان احداث اين استان به دوره قاجار و سلطنت فتحعلي‌شاه مي‌رسد. در اوايل سلطنت قاجار در بلوك عراق قسمت زيادي از محدوده استان مركزي به علت وسعت زياد و جمعيت فراوان همواره نا امن بود. در زمان فتحعلي‌شاه قشوني به نام عراق تشكيل شد و «يوسف‌خان گرجي» از فتحعلي‌شاه تقاضا كرد تا براي اين قشون يك قلعه نظامي احداث كند. اين قلعه «سلطان‌آباد» خوانده شد و بناي اوليه شهر در در سال 1231 ش به پايان رسيد.

شهر اراك فعلي قبل از سال 1317 خورشيدي به نام عراق و پيش از آن به اسم سلطان‌آباد و در بدو امر عنوان قلعه سلطان‌آباد را داشته است.

شهر قديم اراك داراي چهار دروازه بود و بازار كنوني آن شبكه ارتباطي داخلي اين دروازه‌ها بود و راه‌هاي اصلي و خارجي از اين دروازه‌ها آغاز مي‌شد. با عبور راه آهن از اراك و احداث خيابان و گذرگاه‌هاي جديد، توسعه شهر در قسمت جنوب و جنوب غربي آغاز شد. براساس آمار كتاب «ايرانشهر» در سال 1320 ش، جمعيت اراك پنجاه و يك هزار نفر بود. از اين تاريخ اراك نيز مانند ساير شهرهاي كشور توسعه يافت. در سال‌هاي صلح و آرامش، ديوارهاي حفاظتي شهر برداشته شد و شهر اراك و نقشه منظم اوليه آن بي رويه رو به توسعه نهاد. موقعيت ترابري اراك مهم‌ترين عامل توسعه شهر در سال‌هاي اخير بوده است.