در اين ميان موسيقي مردمي شناخته شده ي «عاشيق لَر» (عاشق ها) كه با سرشت بومي مردم آذربايجان آميخته است، از جايگاه ويژه اي برخوردار است. پيشنيه  اين موسيقي كم و بيش روشن است و امروزه نيز در برگزاري مراسم و آيين هاي سنتي نقشي فراموش ناشدني دارد. 

در گذشته، تا زماني كه به دوره اشكانيان باز مي گردد، گروه هايي بودند كه تاريخ فراز و نشيب هاي اجتماعي را در قالب سروده ها و داستان ها در بزم ها و گردهمايي ها براي مردم باز مي خواندند. اين افراد « گوسان» و «خـُنياگران» ( آواز خوانان ) ناميده مي شدند. 

عاشق" ساز" مي نوازد. ساز آلتي است شبيه تار، مركب از نـُه سيم كه بر سينه مي نهند و مي نوازند. نام قديمي ساز «قوپوز» ، (چيزي شبيه كمانچه هاي كنوني) بود. اغلب ، يك يا دو بالابانچي (نوازنده بالابان) و قاوالچي (دايره زن) ، عاشق را همراهي مي كنند. گاهي نيز چند دسته عاشق يك جا ظاهر مي شوند و هنر نمايي مي كنند. 

عاشق ، هنرمند مردم است و بايد در چندين هنر مهارت و استادي داشته باشد. او هم شاعراست، هم آهنگساز، هم خواننده، هم نوازنده ، هم هنرپيشه و هم داستان گو. به عبارت ديگر عاشق در تمامي اين عرصه ها خلاّق است و هنرمندي است كه اين همه را، با انگشتان ماهر و صداي دلنوازش، اجرا مي كند. 

در روزگاران گذشته، به اين هنرمندان علاوه بر اوزان و عاشيق، وارساق و يانشاق هم مي گفتند و به هنرمندترين و شايسته ترينشان «دده» اطلاق مي شد. از اين ميان مي توان به «ده ده ياد ياد» (قرن 10 هـ.ق)، «توراب دده» (12 هـ. ق)، «دده قاسم» (قرن 13 هـ. ق) و «كرم دده» و مشهورتر از همه «دده قورقود» اسطوره اي اشاره كرد. 

موسيقي‌ مردمي‌ (فولك‌) آذربايجان‌ از روزگار كهن‌ تاكنون‌ در حيات‌ "عاشيق‌"ها تداوم‌ و تكامل‌ يافته‌ است‌."عاشيق‌" ها هنرمندان‌ خودساخته‌اي‌ هستند كه‌ بانواي‌ ساز خود ترانه‌هاي‌ دلپذير و متناسب‌ با حال‌ و هواي‌مجالس‌ عروسي‌ها و قهوه ‌خانه‌ها را به‌ ترنم‌ در مي‌آورند. عاشيق‌ها در مراسم‌ عروسي‌ و جشن‌ها حاضر مي‌شوندو از اين‌ راه‌ معيشت‌ روزانه‌ خود را نيز تامين‌ مي‌كنند.

علاوه‌ بر موسيقي‌ عاشيقي‌ موسيقي‌ مقامي‌ نيز در آذربايجان‌ بسيار رايج‌ است‌ و در حال‌ حاضر نيز گروه‌هاي‌موسيقي‌ مقامي‌ متعددي‌ برنامه‌هاي‌ مختلف‌ و متنوعي‌ را به‌ مناسبت‌هاي‌ مختلف‌ اجرا مي‌كنند. موسيقي‌ مقامي‌آذربايجان‌ با اندك‌ تفاوت‌هائي‌، همان‌ موسيقي‌ مقامي‌ ايران‌ است‌ كه در‌ دستگاه‌هاي‌ هم‌ نام‌ و مشابهي‌ اجرامي‌شوند. همچنين‌ موسيقي‌ آذربايجان‌ تحت‌ تأثير موسيقي‌ كلاسيك‌ اروپا و بويژه‌ روسيه‌ آثاري‌ نوين‌ و بديعي‌را خلق‌ و عرضه‌ كرده‌ است‌.