سد پانزده خرداد : سد پانزده خرداد در مسير جاده قم – دليجان واقع شده و در سال 1373 افتتاح شد . 

سد سنجگان : بر روي رود سلفچگان از شعبات قمرود در استان احداث شده است .

سد كبار : اين بنا در 25 كيلومتري جنوب قم ، بر روي رودخانه كبار قرار گرفته و ظاهراً از آثار دوره ايلخاني (قرن 7و8 هـ .ق) است كه در دوره هاي بعد ، از جمله در دوره اخير تعمير و باز سازي شده است . علي رغم نوشته بيشتر محققان داخلي ،" والفرام كلايس" سد كبار را ، با اطمينان ، از آثار دوره صفوي مي داند . سد كبار از نمونه هاي جالب توجه سدهاي قوسي است كه طول تاج آن به 55 متر وارتفاع آن از كف رودخانه به 24 متر مي رسد . ضخامت ديواره سد در پايين10 و در بالا حدود 6 متر است .

سد مخزني امامزاده اسماعيل : يكي ديگر از سدهاي ارزشمند استان قم ، سد مخزني امامزاده اسماعيل.

رودخانه ابهر رود : رود شور يا ابهررود از كوه هاي سلطانيه قزوين سرچشمه گرفته و از به هم پيوستن دو رودخانه خزر رود و ابهر رود و برخي از رودهاي كوچك فرعي ديگر تشكيل مي ‌شود و با جهت كلي شمال باختري به جنوب خاوري از شش كيلومتري جنوب باختري حسن آباد (مركز بخش فشاپويه) گذشته و بر شوره‌ زار خاور حوضي سلطان جذب مي ‌گردد و پس از آبياري ابهر ، قزوين ، ساوجبلاغ و تهران به رودخانه كرج مي پيوندد . اين رودخانه به دليل داشتن نمك در پايين دست ، براي كشاورزي مناسب نيست ولي شاخه هايي از آن از امكانات گردشگاهي برخوردار است .

رودخانه قم رود : اين رودخانه كه به نام هاي گل افشان ، اناربار ، لهل رود و لعل بار نيز معروف است ، از زردكوه بختياري سرچشمه مي گيرد و پس از طي 288 كيلومتر به درياچه نمك مي ريزد . اين رودخانه در ابتدا به نام دربند معروف بود و در محل اخته خون در جنوب باختري گلپايگان سدي بر روي آن احداث شده است . قم رود در محدوده شهرستان هاي گلپايگان ، خمين ، محلات ، دليجان ‌و قم جاري است و اراضي اين نواحي را آبياري مي كند .

رودخانه قره چاي : رودخانه قره چاي از سراب هاي هفت عمارت ، باغ جم ، عباس آباد و پنجه علي در منطقه سربند اراك سرچسمه مي گيرد . اين رود بعد از مشروب كردن دهستان شراء از استان همدان ، وارد شهرستان اراك مي شود . قره چاي پس از آبياري نمودن اراضي كشاورزي شهرستان اراك ، در مسير خاوري– باختري وارد شهرستان تفرش مي شود و پس از دريافت آب رودخانه هاي گذار و هزلفان و با عبور از جنوب ساوه ، ‌درناحيه اي به نام پل دلاك به قم رود پيوسته و به درياچه قم مي ريزد .

رودخانه دره باغ : دره باغ رودخانه اي فصلي به طول 45 كيلومتر است كه در دهستان كهك ، شهرستان قم جريان دارد . سرچشمه اين رودخانه دامنه شمالي كوه هاي پلنگابي و قليق، 45 كيلومتري جنوب قم مي باشد . اين رودخانه در طول مسير از روستاهاي مسير كرميگان ، بيرهند ، ابرجس ، كهك ، سيرو و ورجان عبور مي كند و رودخانه فردو به آن مي ‌ريزد . رود دره باغ از ريزابه هاي قم رود و حوزه آن درياچه نمك قم است . شيب متوسط اين رود 5/3 درصد و مسير كلي آن شمالي است .

رودخانه شورفشاپويه : رود شور فشاپويه رودخانه اي دايمي است كه 420 كيلومتر طول دارد . اين رود در شهرستان هاي قم ، تهران ، ساوه ، كرج ، قزوين و خدابنده لو جريان داشته و از دامنه باختري كوه قره داغ واقع در دهستان سجاس رود ، در 30 كيلومتري شمال خاوري قيدار سرچشمه مي ‌گيرد و به نام خر رود از دهستان سجاس رود عبور كرده و به دهستان حومه از شهرستان قيدار (خدابنده) وارد مي ‌شود و ضمن آميختن با ريزابه‌هاي بسيار از10 كيلومتري خاور شهر قيدار عبور مي ‌كند و به نام چاي خر رود به دهستان خرقان باختري از شهرستان قزوين وارد مي ‌گردد . در اين دهستان با رودخانه شور خرقان مخلوط مي ‌شود و پس از قطع راه اتومبيل رو قزوين ـ همدان وارد دهستان خرقان خاوري مي ‌گردد و با رودخانه‌هاي آوج و كلنجين در هم مي ‌آميزد و به سوي شمال خاوري جريان مي ‌يابد. پس از عبور از روستاي سكزناب از دره خاوري كوه قره قرقان عبور مي ‌كند و به دهستان افشاريه وارد مي ‌شود . در اين دهستان نخست با رودخانه اورونگاش مخلوط مي ‌شود و سپس به صورت خشكرودي به دهستان رامند جنوبي و سپس به دهستان دشت آبي وارد مي ‌گردد و پس از آميختن با ابهر رود به رود شورفشاپويه تغيير نام مي ‌دهد . در اين جا به سوي جنوب متوجه مي ‌شود و از باختر روستاي قشلاق حسين خاني مي ‌گذرد و پس از طي حدود هشت كيلومتر به خاور منحرف مي ‌گردد و از ميان شوره ‌زار دامنه جنوبي ارتفاعات حلقه ور عبور مي ‌كند و پس از گذشتن از دامنه خاوري كوه كردها به دهستان زرند از شهرستان ساوه داخل مي ‌گردد و به سوي جنوب خاوري خط آهن تهران – قم ، همچنين راه اتومبيل رو تهران ـ ساوه را قطع مي ‌كند و به دهستان فشاپويه از شهرستان تهران وارد مي ‌گردد . در اين دهستان نخست با قشلاق هفت تپه با رودخانه سرود مخلوط مي ‌شود و سپس به موازات رودخانه كرج و به فاصله متوسط 10 كيلومتر به سوي جنوب خاوري روان مي ‌گردد و با طي يك قوس بزرگ راستگرد از دهستان فشاپويه خارج و به دهستان قمرود از شهرستان قم وارد مي ‌شود و سرانجام در 75 كيلومتري خاور قم به درياچه نمك مي ‌ريزد . شيب متوسط اين رود 4/0 درصد و مسير كلي آن جنوب خاوري است .

رودخانه زواريان : زواريان رودخانه اي فصلي است كه در دهستان راهجرد خاوري ، شهرستان قم جريان دارد . اين رود از دامنه خاوري كوه خستك ،51 كيلومتري جنوب باختري قم سرچشمه مي گيرد . اين رودخانه پس از سيراب ساختن روستاهاي زواريان ، سلفچكان ، عنايت بيگ ،‌ حسين آباد به طرف جنوب منحرف مي گردد و با دو پيچ نسبتاً بزرگ در دو كيلومتري شمال روستاي بخشايش به تلخه رود مي ‌ريزد .

رودخانه سولقان : رودخانه فصلي سولقان در شهرستان هاي تفرش و قم ، استان هاي مركزي و قم جريان دارد . اين رودخانه از ارتفاعات 19 كيلومتري خاور تفرش طي ريزابه‌هاي متعدد سرچشمه گرفته و ضمن عبور از دهستان قاهان با رودخانه وزوا مخلوط مي ‌شود و پس از ورود به شهرستان قم در حدود روستاي آوه محو و ناپديد مي شود . مازاد آب اين رودخانه در فصل هاي پر باران به قره سو مي ‌ريزد .

رودخانه شورراهجرد : رودخانه شورراهجرد يك رودخانه فصلي به طول 28 كيلومتر است كه در دهستان راهجرد خاوري ، شهرستان قم جريان دارد . اين رود از دامنه كوه خستك 48 كيلومتري جنوب باختري قم سرچشمه مي گيرد . شورراهجرد از ريزابه هاي قره سو و حوزه آن درياچه نمك قم است .‌ شيب متوسط اين رود 6/1درصد و مسير كلي آن خاوري است .

رودخانه شورقم رود : رودخانه شور قم رود رودي فصلي با طول 15 كيلومتر است . اين رود در دهستان قمرود ، شهرستان قم جريان دارد و از 16 كيلومتري شمال باختري قم سرچشمه مي گيرد . شور قم رود از ريزابه هاي رودخانه لك شور و حوزه آن درياچه نمك قم است . شيب متوسط اين رود يك درصد و مسير كلي آن شمال خاوري است .

رودخانه سياه آب آدران : رودخانه سياه آب آدران شاخه‌اي از رودخانه كرج است . اين رودخانه در شهرستان هاي كرج ،‌ تهران و قم ، استان هاي تهران و قم جريان دارد .

رودخانه چاي خر رود : اين رودخانه شاخه‌اي از رودخانه شور فشاپويه است كه در شهرستان هاي قم ، تهران ،‌ ساوه ، كرج و قزوين جريان دارد.

رودخانه شاه چاي : رودخانه شاه چاي شاخه‌اي از رودخانه كرج است كه در شهرستان هاي كرج ، تهران ، قم و در استان هاي تهران و قم جريان دارد.

استان قم گونه هاي مختلفي از حيات وحش را در خود جاي داده است . اين گونه ها شامل پستان داران ، خزندگان و پرندگان مي شود . زمين هاي مسطح پارك ملي كوير با پوشش گياهي كويري و نيمه كويري ، زيستگاه پستاندارني مانند جبير ، آهو و گونه هاي با ارزش حمايت شده و كم يابي مانند پوزپلنگ و گورخر است . بخش هاي كوهستاني آن نيز با پوشش گياهان استپي داراي تعداد قابل توجهي وحوش كوه زي مانند كل ، بز ، قوچ و ميش است . محدوده استان قم از نظر تنوع پرندگان نيز اهميت ويژه اي دارد ، كبك و تيهو كه از پرندگان بومي به شمار مي آيند و انبوهي از پرندگان مهاجر چون فلامينگو ، آنقوت ، سرسبز و خوتكا به آب بندها و شوراب هاي اطراف اين استان روي مي آورند . 

منطقه ييلاقي كهك : شهر كهك با روستاهاي اطراف آن ، آب و هواي معتدل كوهستاني دارد و از مناطق ييلاقي استان قم به شمار مي رود . وجود باغهاي زيبا ، كوه هاي مرتفع و آب شيرين از ويژگي هاي منطقه است و وجود مجتمع هاي توريستي و تفريحي باعث جذب توريست مي شود .

روستاهاي بالادست شهر كهك مانند : فردو ، وشنوه ، كرمجگان ، اول ، خاوه ، بيدهند و ... از روستاهاي ييلاقي و زيباترين روستاهاي ايران هستند .

منطقه ييلاقي خلجستان : خلجستان نيز با روستاهاي اطراف آن ، آب و هواي معتدل كوهستاني دارد و از مناطق ييلاقي استان قم به شمار مي رود .

منطقه قاهان : دهستان قاهان داراي دو دره است . يكي دره كهندان در روستان ونان (عروس خلجستان) و دره ديگر كه از آغلك شروع و بعد از روستاي زيباي بنابر و روستاهاي جميزقان ، قاهان به كاسوا و انجيله ختم مي شود . وجود باغ هاي زيبا ، مجموعه گلخانه كوثر ، كوه هاي مرتفع ، آب شيرين و قرار گرفتن در مسير بزرگراه هاي قم- ساوه و قم- تفرش ، سبب شده تا گردشگران داخلي و خارجي از اين منطقه ديدن كنند . 

مراسم يادمان ورود حضرت معصومه (س) به قم : روز بيست و سوم ربيع الاول سال 201 ه.ق روز ورود حضرت معصومه (س) از مسير ساوه به قم است . در اين روز مردم قم به اتفاق موسي بن خزرج ، كه از بزرگان قم و از ارادتمندان به اهل بيت (ع) بود ، تا بيرون شهر به استقبال آن حضرت مي روند و موسي بن خزرج كه افسار شتر حضرت را به دست داشت ، آن بانوي بزرگوار را به منزل شخصي خود هدايت مي كنند . همه ساله ، خادمان حرم آن حضرت در اين روز طي يك حركت نمادين ، به استقبال آن حضرت مي روند و اين روز را گرامي مي دارند . 

لاله گرداني : مراسم لاله گرداني يا شمعد ان گرداني حرم حضرت معصومه (س) از جمله مراسم هاي زيبا و ديدني است . اين مراسم مخصوص خادمان حرم است كه هنگام تغيير كشيك انجام مي شود .

سر درختي : اين مراسم در اوايل بهار در روستاي وشنوه قم براي در امان ماندن باغ ها از گزند سرما اجرا مي شود . به اين منظور با هزينه اهالي گاوي خريداري مي شود. سپس دستمال سبز رنگي به دور گردن گاو بسته مي شود و آن را در روستا مي گردانند . در مرحله بعد گاو را در امامزاده قرباني مي كنند و از گوشت آن حليم مي پزند و در بين اهالي تقسيم مي كنند .

لباس هاي محلي : لباس هاي محلي قم ؛ بيشتر در گذشته مورد استفاده قرار مي گرفت . زنان در روستاها لباس‌هاي بلند بر تن مي‌كردند كه تا زانوي آن ها مي‌رسيد و معمولاً اين لباس ها سفيد گلدار بود و در زير آن شلوار به پا مي‌كردند . لباس هاي آن ها دو جيب داشت كه در اطرافش دوخته شده بود . زن ها هميشه حتي در خانه روسري (چارقد) سفيد بر سر داشتند . چارقد را به صورت مثلثي تا مي‌كردند و بر سر مي‌زدند و براي محكم كردن آن يا گره مي‌زدند يا با سنجاق آن را وصل مي‌كردند . بعضي از آن ها در دو طرف سنجاق پارچه كوچك سبزي كه با يكي از زيارت‌هاي ائمه يا امامزادگان متبرك شده بود را قرار مي‌دادند . آن ها اگر پولي همراه خود داشتند در گوشه‌ چارقد خود گره مي‌زدند .

موسيقي محلي : هيچ كس تصور نمي كرد در يك چنين استان كوچكي بتوان گونه هاي متنوع و جذابي از موسيقي بومي و سنتي پيدا كرد. اجراي گروه موسيقي چوگور از شهر قم كه در واقع متعلق به شاهسون هاي مقيم اين منطقه بود، رنگي ديگر از موسيقي قومي و بومي ايران را به نمايش گذاشت. پس از آن گروه كوبه اي "ضرب سماع" به سرپرستي سيد حميد شاه احمدي و آواز و ضرب زورخانه سيد محمدعلي اسحاقي اجراي زيبايي از موسيقي كوبه اي و آواز نوا ارائه كردند. در ادامه برنامه وقتي هنرمندان سفيد پوش ايل شاهسون با سرنا و دهل و انجام بازي هاي محلي خود به روي صحنه آمدند، گل روي حاضران شكفت.

غذاهاي محلي : در قم علاوه بر تهيه و مصرف همه غذاهاي رايج در كشور ايران ، برخي غذاها و نان هاي محلي نيز تهيه مي شوند كه انواع آش و آب گوشت ازجمله غذاهاي ياد شده هستند .

آب گوشت هويج برگه ، آب گوشت بزباش ، آب گوشت قونبيط (كه بيشتر در ماه مبارك رمضان و بر سر سفره افطار مصرف مي شود)

آش اوماج ، آش پتله (جو) ، آش سنگك ، آش شله ، آش قارقورت ، آش گندم ، آش اسفندي ، آش جو ، آش قنبيط ، آش بي بي فاطمه

مزگو ، دم پختي (دم پختك) ، دم پزك ، پلته پلو ، كباب ، شامي ، كوفته ، كال جوش (كله جوش) ، چنگال ، اشكنه ، قورمه ، كاچي ، زيره داغ ، حليم  لوبيا ،  شير برنج ، برنج و خورش (كه همان انواع مختلف خورش از قبيل قيمه ، قورمه سبزي ، فسنجان و بادمجان و ... است) از جمله غذاهاي مورد مصرف در منطقه قم هستند.

زبان و گويش : گويش هاي قم به 132 نمونه مي رسد . استان قم 132 گويش گردآوري شده دارد و نمونه هاي باقي مانده آن بزودي گردآوري مي شود . 132 گويش در اداره ميراث فرهنگي و گردشگري استان قم گردآوري شده است . از 160 روستاي اين استان 132 نمونه گويشي گردآوري شده است كه در ميان آنها گويش هاي تركي ، تركي قشقايي ، كردي ، خلجي ، بختياري و كله كوي شيرازي به چشم مي خورد كه گردآوري آنها يك ماه به طول انجاميده است . گردآوري گويش هاي منطقه جعفريه استان قم هنوز انجام نشده است . در تمام قسمت‌هاي قم زبان ارتباطي همان فارسي رايج است كه مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اما مهاجرين ساكن اين منطقه علاوه بر زبان فارسي به گويش و لهجه خاصي نيزسخن مي‌گويند . مثلا عرب ها به زبان عربي ، افغاني ها به زبان پشتو و ترك ها به زبان تركي. خلج‌ها كه در فاصله سده هاي يازدهم تا چهاردهم در اين منطقه اسكان يافته‌اند به گويش خاص خود تكلم مي كنند كه به گروه زبان‌هاي تركي تعلق دارد . ساير گروه‌ها ترك زبان ايران به دشواري قادر به درك زبان خلجي هستند و زبان سخت و نا آشنايي است.

دانشمندان - شيخ صدوق : حسن فاضل - ميرزا سيد صدر الحفاظ - حسين بن ابراهيم القمى - حسين بن بهاء الدين - حسين بن الخراز القمى - سديدالدين بن اسحق بن داود القمى - عباس فيض - عبدالحسين ابن الدين - عبدالله بن الحسن بن بابويه - مهدى رضوى - حسن رضائي  
فقها و محدثين - حسن نويسي : حسين بن احمد بن ادريس القمى الاشعرى - حسين بن الحسن بن ابان - حسين بن حسن بندار - حسين بن حسن بن الفارسى - حسين حاج آخوند - حسين كوچه حرمى - مهدى حرمى قمى

شاعران : حسين حسينى -  حيرانى قمى - شيخ عبدالله بن مالك اشعري -  محمد علي بيگدلي آذري -  سيد مهدي فاطمي - محمود تندري - فضل الله تابش - محمد علي مجاهدي - شيخ محمد علي انصاري - سيد جال الدين اعتمادي - سيد احمد موسوي -  عبد الحسين وكيلي - مرتضي آقايي

شيخ صدوق : ابوجعفر محمد بن علي ابن بابويه قمي ملقب به شيخ صدوق از پيشتازان علم حديث بود و در سال ۳۰۵ ه.ق در شهر مقدس قم متولد شد . ولادت اين عالم فقيه با آغاز نيابت حسين بن روح سومين نائب خاص امام زمان هم زمان بوده‌است . پدر شيخ صدوق علي بن الحسين بن بابويه قمي ، از فقهاي بزرگ اسلام و در زمان امام حسن عسگري و امام زمان مي زيسته و مورد احترام آن امامان بوده‌ است . از ميان مهمترين شاگردان وي مي‌تواند به دانشمند بلند آوازه ، محمد بن نُعمان معروف به شيخ مفيد نام برد كه خدمات بسياري به جهان اسلام ارائه كرد و آثار به جاي مانده از وي حكايت از وسعت معلومات او دارد .از جمله مهمترين شاگردان وي مي توان به ابن غضائري ، ابو عبدالله ، حسين بن عبيد الله بن ابراهيمله ، برادرش حسين بن علي بن بابويه قمي ، شيخ جليل ، ابو الحسن ، جعفر بن حسين حسكه قمي ، استاد شيخ طوسي ، شيخ ابو جعفر ، محمد بن احمد بن عباس بن فاخر دوريستي، معاصر شيخ طوسي ، برادر زاده اش شيخ ثقه الدين حسن بن حسين بن علي بن موسي بن بابويه ، حسن بن محمد قمي (مؤلف تاريخ قم) ، علي بن احمد بن عباس نجاشي (پدر نجاشي) ، شيخ ابو البركات ، علي بن حسن خوزي ، ابو القاسم ، علي بن محمد بن علي خزاز ، ابو زكريا ، محمد بن سليمان حمراني و ... اشاره كرد . سرانجام شيخ صدوق اين عالم بزرگوار پس از گذشت هفتاد و چند سال از عمر شريف و پر بركتش در سال ۱۳۸۱ ه.ق دعوت حق را لبيك گفت و در شهر ري ديده از جهان فرو بست. پيكر پاكش در ميان غم و اندوه مردمان در نزديكي مرقد مطهر حضرت عبدالعظيم مدفون گرديد . امروزه آرامگاهش به نام ابن بابويه در شهر ري مشهور و قبر منورش زيارتگاه مسلمانان و محل استجابت دعاي مؤمنان است . شيخ‌ طوسي نوشته ‌است كه شيخ صدوق ۳۰۰ جلد كتاب تأليف كرده‌است و در فهرست خود ۴۰ كتاب و شيخ نجاشي ۱۸۹ كتاب از وي نام برده‌اند . كتاب‌هاي شيخ صدوق همه در نهايت نيكويي و استحكام و در زمينه‌هاي متنوعي نوشته شده‌اند كه اين خود نشانگر قدرت علمي و آشنايي گسترده او با علوم اسلامي است . برخي از مهم‌ترين آثار ايشان عبارت‌اند از : من لا يحضره الفقيه (دومين كتاب از چهار كتاب روايي معتبر شيعه در زمينه احكام الهي و فقه) ، علل الشرايع (درباره فلسفه احكام و علت تشريع آن‌ها است) ، كمال الدين و تمام النعمه (درباره اثبات وجود امام زمان و غيبت طولاني آن حضرت از نظر عقلي و نقلي) ، كتاب التوحيد ، الخصال ، الامالي ، عيون اخبار الرضا ، كتاب صفات شيعه ، كتاب مصادقه الاخوان ، كتاب اثبات ولايت علي عليه‌السلام ، كتاب معرفت ، كتاب مدينه العلم، كتاب مقنع در فقه ، كتاب معاني الاخبار ، كتاب مشيخته الفقيه و كتاب عيون الاخبار.

حسن رضائي : فرزند سيد عزيز الله رضائى هر دو از فرهنگيان قم و مؤسسان و مديران مدارس جديد قم بوده اند . سيد حسن در سال 1331 قمرى مدرسه هايى با شركت عده اى از نيكوكاران با وجوه خيريه تأسيس كرد و پس از شش سال اين مدرسه در سال 1340 قمرى مطابق 1300 شمسى ، دولتى گرديد. اين مدرسه ابتدا به نام احمديه موسوم بود و پس از اينكه فرهنگ قم آن را تحت اداره خود درآورد به نام "حكمت" نامگذارى شد ، سيد عزيز الله رضائى پدر او نيز در سال 1332 قمرى مطابق 1292 شمسى با كمك عده اى از دوستداران فرهنگ ، مدرسه هايى براى تربيت و سرپرستى اطفال يتيم تشكيل دادند . در بدو تأسيس 20 طفل يتيم را براى تربيت پذيرفته و مخارج لباس و كتاب آنها را نيز تكفل كردند دو سال بعد در سال 1298 شمسى مدرسه دو كلاس نيز تأسيس كرد كه پس از چند سال به مدرسه احمديه كه تحت نظر فرزندش اداره مى شد ، ضميمه گرديد.

حسن نويس : فرزند ملا نصير ، ازمجتهدين بزرگ و مدرسين با ارج حوزه علميه قم بودند . در سال 1291 قمرى در دهكده "نويس" كه از روستاهاى قم است متولد شده و سپس براى تحصيل به حوزه علمى آمده و درخدمت حاج ميرزا محمد ارباب به كسب فضائل مشغول شده است ، در سال 1322 هجرى قمرى بهنجف اشرف تشرف يافته و در آن سامان از محضر آيت الله خراسانى و علامه طباطبائى يزدىمستفيض گشته است و پس از چهار سال اقامت در اعتاب مقدسه به قم مراجعت و در اين شهرتوطن كردند ، ايشان را تأليفات و يادداشت هايى در فقه و اصول است كه طبع نشده ،وفات او در سال 1371 قمرى واقع شد .

حسين (ميرزا سيد صدر الحفاظ) :از دانشمندان بزرگ اخير قم فرزند ميرزا سيد حسين صدر الحفاظ پس از فوت پدرش شغل او را عهده دار شد ولى علاقه او به تحصيل معارف و علوم باعث شد كه شغل پدر را از دست گذاشت و به تهران رفت و خدمت ميرزا ابوالحسن جلوه و آقا محمدرضا قمشهاى به تحصيل فلسفه و حكمت پرداخت، پس از وفات دو استاد خود به اعتاب مقدسه رهسپار و در آنجا به خدمت مرحوم ميرزاحسن شيرازى مشرف شد و پس از 10 سال كوشش و اجتهاد به تهران مراجعت و در همانجامتوطن گرديد و در سال 1334 در همان شهر به رحمت ايزدى پيوست .

سيد احمد حسيني‌ متخلص‌ به‌ هاتف‌اصفهاني از شعراي‌ نامي‌ ايران‌ در عهد افشاريه‌ و زنديه‌ است‌. وي‌ اصالتا از خانواده‌اي‌ آذربايجاني‌ بود ولي‌ در اصفهان‌ بدنيا آمد. سيد احمد دركودكي‌ به‌ تحصيل‌ علوم‌ قديمه‌ و از جمله‌ ادبيات‌ فارسي‌ و عربي‌، طب‌، منطق‌ و حكمت‌ پرداخت‌ و گذشته‌ از علم‌ طب‌ كه‌ در آن‌ تسلط داشت‌، به‌ يكي‌ از سرآمدان‌ زبان‌ عربي‌ مبدل‌ گشت‌ و اشعاري‌ به‌ زبان‌ عربي‌ سرود. هاتف‌ در جواني‌ به‌ سرودن‌ اشعار خود پرداخت‌ و در طول‌ زندگي‌ آرام‌ خود از مدح‌ شاهان‌ و روي‌ آوردن‌ به‌ دربار سلاطين‌ خود داري‌ كرد و بيشتر به‌ مطالعه‌ و حكمت‌ و عرفان‌مشغول‌ بود. وي‌ در سال‌ ۱۱۹۸ درگذشت‌.

هاتف‌ اصفهاني‌ شاعري‌ توانا و مسلط به‌ زبان‌ و ادب فارسي‌ بود. وي‌ از سبك‌ شعراي‌ متقدم‌ ايران‌ به‌ ويژه‌ حافظ و سعدي‌ پيروي‌ مي‌ كرد و طبع‌ خود را در سرايش‌ تمامي‌ قالبهاي‌ شعري‌ اعم‌ از غزل‌، قصيده‌ و رباعي‌، ترجيع‌‌بند و تركيب‌‌بند آزمود. شهرت‌ عمده‌ هاتف‌ به‌ سبب‌ شاهكار بزرگ‌ ادبي‌ او (ترجيع‌‌بند عرفاني‌) است‌ كه‌ در آن‌ هم‌ از حيث حسن‌ تركيب‌ الفاظ و هم‌ از حيث‌ توصيف‌ معاني‌ داد سخن‌ داده‌ است‌. وي‌ مرثيه‌ هاي‌ زيبايي‌ نيز با استفاده‌ از ماده‌ تاريخ‌ (حروف‌ ابجد) در مرگ‌ بزرگان‌ و دوستان‌ خود سرود كه‌ اين‌ اشعار از ارزش‌ بالايي‌ برخوردارند.

آرامشگاه هميشگي او در شهر قم است.