درياچه هامون: اين درياچه يكي از پديده هاي طبيعي و ارزشمند از نظر ملي و بين المللي و در خور توجه ويژه است. ارزش اقتصادي آن از ديرباز شناخته شده است و در طول صدها سال مردم حاشيه نشين تالاب از بركت و نعمات گياهان، پرندگان و آبزيان آن بهره مند شده اند. اين منطقه ويژه و منحصر به فرد پناهگاه بسياري از گونه هاي نادر و در خطر انقراض حيواني و گياهي و حمايت كننده زنجيره هاي غذايي در پهنه دشت كوير است. پوشش زير آب درياچه نيز همراه با نيزارهاي آن در تأمين نيازهاي حياط وحش نقش اساسي دارند.
درياچه جازموريان: در اصطلاح محلي پوشش گياهي را جاز مي نامند و انبوهي و كسرت آن را موريان مي گويند. به همين سبب اين ناحيه به جازموريان معروف شده است. اين درياچه فصلي، در غرب بلوچستان قرار دارد و نيمي از آن در استان كرمان واقع شده است.

هامون جازموريان: ما بين كوه هاي مكران و شاهسواران قرار دارد كه از شرق به غرب تقريباً به طول 300 كيلومتر و از شمال به جنوب به عرض 100 كيلومتر گسترده شده است. رودهاي هليل رود و بمپور به اين هامون مي ريزند. هامون جازموريان بر خلاف هامون هاي ديگر آب شيرين دارد و شوري آن بسيار كم است.
هامون ماشكل: اين درياچه در نزديكي مرز ايران و پاكستان واقع شده است. رودهايي كه به آن وارد مي شوند عبارتند ازماشكل يا ماشكيت و شاخه هاي سيميش و رختك كه از دامنه هاي شرقي كوه هاي مرزي جاري مي شود.
هامون چاه غيبي(گابي): اين هامون در جنوب غربي خاش واقع شده و مركز تجمع سيالب هاي فصلي است. مانند ساير هامون ها در بهار داراي آب و در ساير فصول به شكل مرداب در مي آيد.
درياچه سه دريا: اين درياچه از سه درياچه كوچك در قلل كوه تفتان تشكيل شده است كه عمق دو درياچه در قسمت شمالي كم و اغلب داراي آب گوارا است و درياچه ديگر كه نسبتاً بزرگتر است، آب دائمي و شور دارد. اين پديده از جاذبه هاي طبيعي ويژه ناحيه بلوچستان است .

سواحل چابهار: هم جواري با ساحل زيباي مكران(عمان)، سبب شده زيباترين غروب آفتاب سواحل ايران از آن اين منطقه باشد. در كناره هاي اين دريا به خصوص در قسمت جنوبي شهرستان چابهار، صخره هاي بزرگي در اثر پيش روي آب درياي مكران(عمان) و فرسايش سنگ هاي رسوبي به وجود آمده اند كه خلل و فرج ناشي از فرسايش آب در آن ها، چشم اندازهاي بسيار زيبايي را ايجاد كرده است. از اين قسمت به خصوص در هنگام غروب آفتاب مي توان به عنوان يكي از زيباترين سواحل ايران ياد كرد. چابهار با يكي از بزرگ ترين منابع آبي جمهوري اسلامي ايران (درياي عمان) هم جوار است. اين هم جواري موقعيت ويژه اي را براي بهره برداري هاي جهانگردي و تفريح گاهي و انواع ورزش هاي آبي از سواحل درياي عمان به ويژه در ايام زمستان فراهم آورده است.

غار لاديز: غار لاديز در 10 ‪ ‪كيلومتري شهر ميرجاوه  با طول 15  كيلومتر از مناظر طبيعي و جذاب شهرستان زاهدان است كه همواره با وجود خشكسالي‌هاي چند سال گذشته به طور دائم و پيوسته از سقف و كف آن آب جريان دارد. اطراف دهانه ورودي غار از پوشش گياهي زيبايي برخوردار است و درختان پده، گز و انواع گياهان علفي جذابيت خاصي به آن داده است 

غار كرمانچي: غار كرمانچي يك غار ديدني و متفاوت از دو نوع قبلي و در محدوده دره آهو و به فاصله يك كيلومتري روستاي كرمانچي ايرانشهر قرار دارد.  ابعاد ورودي غار چهار در چهار متر و طول آن بنا به اظهار اهالي محل بيش از ‪صد متر است. اين غار جزو آن دسته از غارهاي فاقد چشمه و منابع آبي است و ورودي آن شيبي تند دارد و زيستگاه مناسبي براي انواع خفاش محسوب مي‌شود و از ارزش علمي و تحقيقي برخوردار است. در انتهاي غار روزنه كوچكي وجود دارد كه عبور از آن غير ممكن است
غار چاهك: از ديگر غارهاي ديدني در چهل كيلومتري شمال شرقي خاش است. آب چشمه داخل غار از كيفيت بالاي برخوردار و تأمين‌كننده آب روستاي چاهك است. گياهان اطراف غار شامل پنه، زرشك، انجير وحشي، پونه، تاغ، خزه و سرخس است. اين غار داراي مناظر زيبا، چشم انداز بي‌نظير و آب چكان‌هاي زيبايي است
غارهاي بان مسيتي: غارهاي بان مسيتي در بخش مركزي روستاي تيس و نه كيلو متري شمال غربي چابهار قرار دارد. در دامنه كوه شهباز بند، يك غار طبيعي و دو غار مصنوعي در كنار هم قرار دارند از اين مجموعه غارها در محل به نام بان مسيتي ياد مي كنند. غار اول طبيعي تا حدودي نيم دايره است و با استفاده از روش تراشكاري داخل غار و دهانه ان توسعه پيدا كرده است يك غار مصنوعي سمت راست غار طبيعي به فاصله هفت قدم قرار دارد كه آثار تراش به خوبي در آن آشكار است سقف آن كوتاه است و اكنون به علت خرابي، يك آدم متوسط به زحمت در آن بطور خميده مي تواند، بايستد. اين غار در انتها مسدود است

سد زهك زابل: سدي در 28 كيلومتري جنوب خاوري زابل به نام سد زهك بر روي رودخانه سيستان ايجاد شده كه آن را به دو كانال تقسيم مي‌كند. يكي كانال طاهري و ديگري كانال شهر ناميده مي‌شود. هامون صابري يا درياچه سيستان در شمال زابل قرار دارد كه قسمتي از آن در خاك ايران و قسمتي ديگر در خاك افغانستان واقع شده است. اين درياچه روي هم رفته داراي 30 كيلومتر طول و شش كيلومتر عرض بوده و عميق‌ترين نقطه آن در خاك ايران شش متر است .

رودخانه هيرمند و چاه نيمه: اين رودخانه، تنها شريان حياتي سيستان است كه از طرف كوه هاي بابا در افغانستان سرچشمه مي گيرد و پس از طي مسافتي در حدود 1050 كيلومتر وارد درياچه هامون مي شود. تمام آب مصرفي دشت سيستان از طريق اين رود تأمين مي شود. هيرمند (جريكه يا جاريكه) در مرز ايران و افغانستان، به دو شعبه تقسيم مي شود. شعبه اصلي به نام رود مشترك يايريان (ياريان مشترك هم ناميده مي شوند) قسمتي از مرز مشترك دو كشور را تشكيل مي دهند، سپس وارد افغانستان مي شوند. شعبه ديگر، در خاك ايران است كه خود به دو شاخه تقسيم مي شود. يكي به طرف چاه نيمه و ديگري به طرف مناطق كوهك و زهك مي رود .
رودخانه باهوكلات: رودخانه باهو كلات يكي از پرآب ترين رودخانه هاي استان سيستان و بلوچستان و عامل اصلي حيات و زندگي در جنوب بلوچستان به حساب مي آيد. اين رودخانه ها آب هاي مناطق وسيعي از صفحات جنوبي شهرستان ايرانشهر (بخش هاي سرباز، بمپور و راسك) و شهرستان چابهار (بخش هاي دشتياري و قصر قند) را جمع آوري كرده و به درياي عمان سرازير مي كند. رودخانه باهوكلات از كوه پيرآباد در 47 كيلومتري جنوب شرقي ايرانشهر و 38 كيلومتري شمال غربي سرباز سرچشمه مي گيرد. اين رودخانه به ويژه به دليل زيستگاه تمساح ايراني اهميت توريستي فراواني دارد.
رود بمپور: بمپور از ارتفاعات شرقي ايرانشهر سرچشمه مي گيرد و عامل اصلي فعاليت هاي كشاورزي در ناحيه ايرانشهر و بمپور است .
رود كاجو: اين رودخانه دائمي است و در شمال قصر قند جريان دارد. سيلاب هاي اين رودخانه در ناحيه دشتياري پخش مي شود و در انتها به رودخانه باهوكلات مي پيوندد .
رودخانه كهير: رودخانه كهير از كوه بن تاق سياه كوه در 38 كيلومتري شمال غرب نيك شهر سرچشمه مي گيرد و به نام رودخانه دارخان به سوي جنوب سرازي مي شود. اين رودخانه در طول مسير با رودخانه هاي كوچك متعدد مخلوط شده و در نهايت در ناحيه كنارك رودخانه كهير ناميده مي شود .
رودخانه كارواندر: اين رودخانه از شعبات اصلي رودخانه بمپور است كه تا روستاي كارو اندر، داراي آب جاري دائم است .
رودخانه ماشكل (ماكشيد): اين رودخانه از كوه هاي بيرگ در 98 كيلومتري غرب سراوان سرچشمه مي گيرد و از طريق دهستان زابلي به سوي جنوب شرق روان مي شود .
رودخانه رابيچ (فنوج): رودخانه رابيچ در 120 كيلومتري جنوب غربي ايرانشهر از ريزابه هاي متعدد سرچشمه مي گيرد و در حوالي روستاي فنوج با رودهاي رامپ، گواسن و كرزچي مخلوط مي شود و به نام رود فنوج از دره ميان كوه هاي داندهور در شرق و سفيد كوه در غرب به سوي جنوب روان مي شود . اين رود پس از گذشتن از دهستان بنت، كارواندر و گالگ وارد شهرستان چابهار مي شود. در اين ناحيه با رودهاي ديگر مخلوط مي شود و به نام رودخانه رابيچ و در جنوب روستاي گالگ به درياي عمان مي ريزد.
رودخانه سيانجان (تلخ آب): اين رودخانه كه يك رودخانه مرزي است از كوه پاچنشاهي واقع در ميرجاه- 15 كيلومتري شرق زاهدان- سرچشمه مي گيرد و به موازات خط آهن زاهدان به ميرجاوه به سوي جنوب شرقي جريان مي يابد. اين رود در محدوده شهرستان خاش خط مرزي ايران و پاكستان را تشكيل مي دهد و پس از مخلوط شدن با رودهاي لاديز و گزو در 135 كيلومتري شرق خاش از خط مرزي خارج و مازاد آب هاي آن در مراتع سيلابي به هامون ماشكل واقع در خاك پاكستان سرازي مي شود. طول اين رودخانه از سرچشمه 250 كيلومتر است.

كوه هاي سيستان: اين كوه ها با جهت شمالي و جنوبي، چين خوردگي هاي فشرده اي هستند كه از غرب به بيابان لوت و از شرق به دشت سيستان منتهي مي شوند. پلنگ كوه مشرف به دشت سيستان يكي از مهمترين برجستگي هاي اين ناحيه است.
كوه هاي بلوچستان: اين كوه ها در جنوب كوه هاي سيستان بين چاله لوت و جازموريان، بيابان ماشكل و سواحل درياي عمان گسترده شده اند.
قله تفتان: كوهستان و قله تفتان در جنوب شرقي ايران در 50 كيلومتري شمال شرقي شهرستان خاش واقع شده است. اين كوه كه آتشفشان تفتان در آن قرار دارد، بلندترين كوه بلوچستان را تشكيل مي دهند و داراي قله هاي متعدد است. قله آتشفشاني آن به نام چهل تن موسوم است. قله چهل تن تفتان در فاصله 380 كيلومتري خط مستقيم شمال درياي عمان واقع شده و فاصله مستقيم آن تا زاهدان 100 كيلومتر، تا مرز ميرجاوه 55 كيلومتر، تا روستاي نازيل 39 كيلومتر و ارتفاع آن از سطح دريا 4034 متر مي باشد. اين قله داراي دو شاخك است يكي در شمال كه مرتفع تر است و زيارت نام دارد و ديگري شاخك جنوبي آن كه كوتاه تر است و مادر كوه ناميده مي شود و از سمت شمال شرقي به اين قله صبح كوه و از طرف غرب به آن لركوه مي گويند.
قله چهل تن: اين ارتفاعات در مجموع سه دهنه آتشفشاني دارد كه دو دهنه آن با اهميت تر از ديگري است و صداي انفجارات آتشفشاني از قعر آنها شنيده مي شود. از دهانه مزبور دائماً بخار و گازهاي گوگردي متساعد مي شود و در مدخل حفره هاي آتشفشاني تخته هاي گوگردي خالص به وفور ديده مي شوند. مسير صعود به قله چهل تن از طريق زاهدان و خاش به روستاي كوشه واقع در 44 كيلومتري شمال خاش و از كوشه به مزرعه جم چين و سپس از طريق دره تنگ گلو مي باشد.
كوه بزمان: اين كوه در شمال چاله جازموريان قرار دارد و 3497 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و امتداد آن از جانب غرب به رشته جبال بارز در استان كرمان متصل مي گردد.
كوه ملك سياه: اين كوه در حقيقت آتشفشاني خاموش است كه 1642 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و در كناره راه زاهدان- زابل واقع شده است. اين كوه نقطه مرزي مشترك بين ايران و پاكستان و افغانستان است.
كوه سليمان: از سلسله كوه هاي مهم شرق ايران، كوه هاي سليمان است كه در دنباله جبال افغانستان از شمال به جنوب كشيده مي شود و قله معروف آن 3443 متر از سطح دريا ارتفاع دارد.

منطقه حفاظت شده باهوكلات(گاندو): اين منطقه در منتهي اليه گوشه جنوب شرقي كشور در طول مرز ايران و پاكستان قرار دارد. اين منطقه از كوه هاي كم آب و بياباني تشكيل شده كه تا رودخانه سرباز در بلوچستان گسترده شده است. منطقه مزبور مأمن تمساح تالابي و منحصر به فرد ايراني است كه در آبگيرهاي كم عمق مسير رودخانه زندگي مي كند. همچنين شرايط خاص اكوسيستم رودخانه اي اين منطقه امكانات زندگي نوعي ماهي عجيب به نام ماهي گل خور فراهم آورده است كه قادر به زيست در آب هاي كم عمق و بستر كلي رودخانه ها است.
مناطق حفاظت شده هامون: اين منطقه 201062 هكتار وسعت شامل دشت هامون، درياچه يا تالاب هامون و رودخانه هيرمند مي شود. اهميت اين منطقه بيشتر به دليل زيستگاه انواع حيوانات وحش، امكان پرورش ماهي، وجود انواع پرندگان و تأمين علوفه دام ها از نيزارها و استفاده از ني ها جهت حصيربافي مي باشد. پرندگان و جانوران وحشي اين منطقه عبارتند از: پليكان و فلامينگو، پرندگان مهاجر آبي، تيهو، زنگوله بار، كوركر(باقرقره)، خرگوش، شغال، كفتار، كاراكال، يوزپلنك، گراز و آهو .
منطقه حفاظت شده بزمان: اين منطقه به وسعت 688/324 هكتار، منطقه كوهستاني بزمان، تپه ماهورها و دشت هاي اطراف اين كوه را در بر مي گيرد. اين منطقه داراي كوهي نسبتاً مرتفع (3497 متر) با دره هاي آب شيرين و پوشش گياهي نسبتاً مناسب است. حيوانات وحشي كه در اين منطقه زندگي مي كنند عبارتند از : كبك، كبك چيل، تيهو، دراج، خرگوش، كل، بز، قوچ و ميش. علاوه بر گونه هاي مختلف وحش فوق الذكر نوعي خرس سياه آسيايي كه كوچكتر از خرس قهوه اي است، در سيستان و بلوچستان زندگي مي كند. پوشش گياهي غالب زيستگاه هاي خرس در اين منطقه شامل:ارجن، كهور، كنار، خرما، زرشك، زارچ، زالزالك، انواع گون و درمنه، اورس، بيد، تنگس و نسترن وحشي مي باشد كه ميوه بيشتر اين درختان غذاي عمده خرس هاي سياه را تشكيل مي دهد. خرس ها به خرما و داز علاقه اي وافر دارند. پرنده زيبايي به نام مينا با رنگ هاي سبز، آبي و سبزه قبا نيز در بلوچستان به وفور يافت مي شود.

تنگه ماژين : از توابع دره شهر، دخمه ها و شكاف هايي وجود دارد كه يكي از آنها به غار كول كني معروف است. دهانه اين غار در محل ورودي حدود 30 متر طول دارد و با توجه به موقعيت استقرار، دسترسي به آن بدون تجهيزات ضرور ناممكن است. در داخل و پيرامون غار آثاري از وجود زندگي در دوران هاي سنگ به دست نيامده است، ولي در محل ريزش آب حوض كوچكي كه از سنگ تراشيده شده وجود دارد كه ملاط آن نيز احتمالاً از ساروج است. در اطراف اين حوضچه اثري كه نشان دهنده قدمت آن باشد؛ به دست نيامده است، ولي احتمالاً به شهر ساساني خارج از تنگه مربوط بوده است. علاوه بر غار معروف كول كني، در اين محل دخمه هاي متعددي نيز وجود دارد كه تعداد آنها به 12 مي رسد و در برخي از اين دخمه نشانه هايي از سكونت انسان باستاني مشهود است. جالب ترين دخمه ها شامل سه شكاف در كنار هم و يك شكاف بر بالاي آن ها است كه به غار انوشيروان معروف هستند. در كندوكاو كف يكي از اين غارها، يك قطعه سفال از نوع سفال هاي نيمه‌ هزاره اول قبل از ميلاد به دست آمده است. دن گوري از شاهان ساساني ديده نشده است. در مورد اين غارها، روايتي در بين مردم محل نقل مي شود كه جالب توجه است و ان روايت چنين است : مردم محل اعتقاد دارند كه انوشيروان به هنگام جان دادن وصيت كرده بود كه جسد وي را دور از دسترس دشمنان دفن كنند، از اين رو بازماندگانش پس از جست و جوي بسيار، اين اشكفت را مي يابند و جسد وي را در آن دفن مي كنند.
تنگه بهرام چوبين: يكي از مهم ترين دره هاي كم عرض و بسيار مرتفع و استراتژيك در ضلع باختري مسير جاده دره شهر- پلدختر است. اين تنگه كه آن را شكارگاه بهرام هم مي گويند داراي آثار ارزنده فراوان در قسمت ورودي، پيشاني و ارتفاعات است. اين مجموعه آثار ارزنده يك قلعه به جاي مانده از دوران ساساني است كه از سنگ و گچ ساخته شده و به ارتفاعات جنگلي كبيركوه در عمق تنگه و مناطق سخت گذر آن ختم مي شود. علاوه بر زيبايي هاي وصف ناپذير طبيعي و آثار پلكان هاي سنگي بر ديواره هاي سنگي و نقاط سخت گذر داخل تنگه، وجود چهار آب انبار كه در صخره هاي سخت تراشيده شده اند، هر يك به اضلاع تقريبي 3×3 متر و عمق سه متر و 3×2 در عمق 5/2 متر با ناودانك هاي سنگي و هم چنين ارتباط اين چهار آب انبار به هم ديگر و وجود آب آشاميدني در داخل آن ها حاكي از توجه و اهميت به اين منطقه استراتژيك و طبيعي در طول دوران تاريخي دارد كه در نوع خود بي نظير و جالب توجه است. تنگه بهرام از شاهكارهاي طبيعي و تاريخي است كه همواره مورد بازديد علاقه مندان به تاريخ، طبيعت و كوه نوردان قرار مي گيرد.

آب چيكا : رودخانه فصلي آب چيكا به طول 50 كيلومتر در دهستان آسمان آباد، شهرستان ايلام جريان دارد و از چشمه سارهاي باختري روستاي گواره در 45 كيلومتري شمال باختري ايلام سرچشمه گرفته و از دره هاي شمالي خاوري كوه قلاجه به سوي مناطق گوهر و منصوري روان مي شود. اين رود در مسير خود روستاهاي كركول، لاته چيا، بوريم و چشمه لنيه را سيراب كرده و در منطقه منصوري چشمه سارهاي متعددي را كه در دامنه كوه ملينجه قرار دارند پذيرا شده و به سوي منطقه چالاب سرخ روان مي شود. آب چيكا پس از مشروب كردن روستاهاي شيخ جبرييل، چكان پايين، انجير در ميان، كلگل و كلك جعفر در 31 كيلومتري شمال خاوري ايلام با رودلو آب درهم آميخته و رودخانه چنارچ را تشكيل مي دهند. اين رود از ريزابه هاي رود چنارچ بوده و حوزه آن خليج فارس و درياي عمان است. شيب متوسط رود 8/0 درصد و مسير كلي آن جنوب خاوري است.
اهوران : رود دايمي اهوران كه 23 كيلومتر طول دارد در دهستان زردلان، شهرستان ايلام جريان داشته و سرچشمه آن از دامنه شمالي كوه هاي كوليته و اهوران در 93 كيلومتري شمال خاوري ايلام است. اين رودخانه پس از عبور از روستاهاي اهوران، دورگين و مسگره در روستاي سرچوب با رودخانه هزارخاني مخلوط شده و از ادغام آن ها جزمان رود تشكيل مي شود. اين رود از ريزابه هاي جزمان رود بوده و حوزه آن خليج فارس و درياي عمان است. شيب متوسط اين رود چهار درصد و مسير كلي آن شمال باختري است.

شيروان :  25 كيلومتر طول دارد در دهستان شيروان، شهرستان ايلام جريان داشته و از ريزابه هاي رودخانه سيمره تشكيل شده است. سرچشمه اين رود در دامنه كوه هاي قلارنگ و چمن گير در 20 كيلومتري جنوب خاوري ايلام و ريزشگاه آن در روستاي سركان در 39 كيلومتري جنوب خاوري ايلام قرار دارد. حوزه رودخانه شيروان خليج فارس و درياي عمان است، شيب متوسط آن 2 درصد و مسير كلي آن خاوري مي باشد.
رودخانه چوار : 25 كيلومتر طول دارد از دامنه باختري كوه گاوه راه در فاصله هفت كيلومتري شمال باختري ايلام سرچشمه مي گيرد و پس از عبور از روستاهاي بهمن آباد و چوار با رودخانه مورت مخلوط شده و به دره شمالي كوه تواشير خاني وارد مي شود. در اين مسير ضمن مخلوط شدن با يك ريزابه كوچك به طرف روستاي باندوزه روان مي شود و در دو كيلومتري جنوب باختري روستاي مزبور با چم آب مخلوط شده و پس از طي دو كيلومتر به رودخانه خوش مي ريزد .
كنجان چم : از دامنه كوه هاي شلم و سركب و ملد شاه در هفت كيلومتري جنوب شهر ايلام سرچشمه مي گيرد و در منطقه گل گل گچان با‌ آب آفتاب مخلوط شده و پس از عبور از دره تنگ و باريكي وارد شهرستان مهران مي شود. در اين شهرستان نخست از كنار روستاي اميرآباد گذشته و سپس به سوي روستاي كنجان چم روان مي شود. در اين روستا با رود سياه آب مخلوط مي شود و كمي پايين تر نخست با رودخانه چشمه ملك و سپس با رودخانه گلدار خوش در هم آميخته و به سوي روستاي كنجان چم پايين جريان مي يابد. پس از عبور از دامنه خاوري كوه زالوآب به طرف مرز ايران و عراق سرازير شده و در نقطه اي به فاصله نه كيلومتري شمال خاوري مهران به وارد ناحيه مرزي مي شود و تا چهار كيلومتري مهران به صورت يك رودخانه مرزي جريان مي يابد. رودخانه مذكور در اين نقطه از مرز خارج شده و به نام سيراو وارد خاك عراق مي شود . طول اين رودخانه تا مرز ايران و عراق حدود 90 كيلومتر است .
رودخانه آبدانان : از دامنه كبيركوه و دينار كوه به ويژه سراب آبدانان، در 38 كيلومتري شمال خاوري دهلران و نه كيلومتري شمال باختري شهر آبدانان سرچشمه مي گيرد و پس از عبور از شهر آبدانان، روستاهاي سراب باغ و چم كبود، با رود خزينه در مي آميزد و به سوي جنوب روان مي شود. در اين قسمت از مسير با ريزابه هاي چندي مانند آب گل گل در هم مي آميزد و دره جنوبي كوه « شلت » به رودخانه «تله زي » تغيير نام مي دهد و به سوي دره خاوري «سياه كوه و كوه خرگهي » روان مي شود و از آن به بعد، رودخانه دويريخ ناميده مي شود. طول اين رودخانه 50 كيلومتر و ارتفاع سرچشمه آن از سطح دريا 1700 متر است.
دره شهر : اين رود كه دايمي است، در دهستان دره شهر، شهرستان دره شهر جريان دارد سرچشمه اين رود دامنه شمالي كبيركوه نه كيلومتري جنوب باختري دره شهر، ريزشگاه يك كيلومتري خاوري روستاي چم نمشت در شش كيلومتري شمال خاوري دره شهر است. ريزابه رود سيمره، حوزه خليج فارس و درياي عمان درازاي 15 كيلومتر ارتفاع سرچشمه 1400 متر، ارتفاع ريزشگاه 550 متر، شيب متوسط 5/5 درصد، مسير كلي شمال خاوري است.
رودخانه دايمي آب دره جكه : رودخانه دايمي آب دره جكه با طول 25 كيلومتر در دهستان سراب باغ شهرستان دهلران جريان دارد. اين رودخانه از چشمه سارهاي دامنه جنوبي كبيركوه در سه كيلومتري باختر امام زاده شاه احمد و 65 كيلومتري شمال خاوري دهلران سرچشمه مي گيرد و پس از عبور از دره باختري كوه سرگچ در 65 كيلومتري خاور دهلران به كرخه مي ريزد. اين رود از ريزابه هاي رود كرخه تشكيل شده و حوزه آن خليج فارس و درياي عمان است. شيب متوسط آن چهار درصد و مسير كلي آن جنوبي است.
نصريان : اين رودخانه از دامنه كوه اناران در 42 كيلومتري شمال باختري دهلران سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از دره ميان كوه هاي برك كروي و باريك آب در 49 كيلومتري شمال باختري دهلران از مرز خارج شده و به خاك عراق وارد مي شود. طول اين رودخانه تا مرز عراق 25 كيلومتر و ارتفاع سرچشمه آن 1100 متر است.
رودخانه چنگوله : از تلاقي رودهاي تنگ خشول و تنگ كورتو واقع در 53 كيلومتري خاور مهران تشكيل شده و به سوي جنوب باختري روان مي گردد. نخست با آب تيمه مخلوط مي شود و پس از عبور از كنار روستاي تيما، راه اتومبيل رو مهران - دهلران را قطع مي كند و در نقطه اي به فاصله 80 كيلومتري از شمال باختري دهلران از مرز ايران و عراق خارج شده و به كشور عراق وارد مي شود و در روستاي شيخ سعد به رود دجله مي ريزد. طول اين رودخانه از دورترين سرچشمه تا مرز ايران و عراق 84 كيلومتر و از محل تشكيل تا مرز ايران و عراق 45 كيلومتر و ارتفاع سرچشمه آن از سطح دريا 150 متر است .
تنگ گراو : رودخانه تنگ گراو كه 25 كيلومتر طول دارد از دامنه كوه هاي شلم و مانشت در 7 كيلومتري جنوب خاوري ايلام سرچشمه گرفته و پس از عبور از دره هاي ميان كوه هاي لچان در شمال و شلم در جنوب به شهر ايلام وارد مي شود. اطن رودخانه پس از درآميختن با چندين ريزابه كوچك و بزرگ فصلي به دره شمالي كوه سورگاه وارد شده و آبشارهاي متعددي را تشكيل مي دهد. پس از عبور از دامنه شمالي كوه سامور در دو كيلومتري جنوب باختري روستاي ناندوزه به رودخانه چوار مي ريزد.

آبشار چم آو : اين آبشار در فاصله 18 كيلومتري مسير ايلام به صالح آباد و در حد فاصل روستاي چم آو و منطقه عمومي ماربره در ميان تخته سنگ ها جريان دارد. آب اين آبشار كه از كوه هاي ايلام سرچشمه مي گيرد، پس از طي مسافتي كوتاه به رودخانه گدارخوش مي ريزد.
آبشار آبتاف : در مسير ميمه به پهله زرين آباد شهرستان دهلران واقع شده است. آبشار آبتاف در زمره آبشارهاي زيباي استان ايلام است كه از پيرامون آن به عنوان تفرجگاه استفاده مي شود .
آبشار سرطاف : در شهرستان ايلام واقع شده است و يكي از تفرجگاه هاي عمومي مردم ايلام مي باشد.
آبشار گچان: آبشار گچان در 15 كيلو متري شمال شهر ايلام و در ميان تنگه كه خود يكي از تفرجگاه هاي ايلام است قرار دارد. در اين منطقه كوه هاي زيبا و معظم مانشت و قلارنگ به همراه گچان گويي به هم رسيده اند كه منظره بسيار زيبايي را ايجاد كرده است به گونه اي كه در فصول بهار، تابستان و پاييز و حتي زمستان بعلت دسترسي تقريباً راحت آن پذيراي خيل عظيم دوستداران طبيعت است .