تپه‌هاي‌ باباخاني‌ : در فاصله‌ يك‌ كيلومتري‌ دهانه‌ شمالي‌ «سنگ‌ موسي‌» در بخش‌ چگني‌خرم‌آباد ، دو تپه‌ به‌ فاصله‌ 200 متر از يكديگر قرار دارند كه‌ تپه‌ شرقي‌ را «باباخاني‌» و تپه‌ غربي‌ را «تخته‌ چراغ‌» مي‌گويند . روي‌ هر دو تپه ‌، سفال‌هاي‌ شكسته‌ بسيار وجود دارد . به‌ احتمال‌ زياد ، طبقه‌ اول‌ تپه‌ها به‌ دوره‌ اسلامي‌ و طبقات‌ زيرين‌ آن‌ به‌ دوره‌هاي‌ پيش‌ ازاسلام‌ مربوط‌ است ‌.

تپه‌ كرگونه‌ : اين‌ تپه‌ در شمال‌ دهستان‌ «تشكن‌» از توابع‌ بخش‌ چگني‌ خرم‌آباد و در دامنه‌ سفيد كوه‌ واقع ‌شده‌ است ‌. از اين‌ تپه ‌، انواع‌ ابزارهاي‌ سنگي‌ مانند : تيغ‌ چاقو و قطعات‌ سفال‌ به‌ رنگ‌هاي‌ مختلف‌ كه‌ برخي‌ از آن‌ها به‌ دوره‌ شوش‌ اول‌ مربوط‌ مي‌شود ، يافت‌ شده‌ است ‌.

تپه‌ سراب‌ ناوه‌كش‌ : در مركز روستاي‌ سراب‌ ناوه‌كش‌ بخش‌ چگني‌ خرم‌آباد ، در ضلع‌ شمالي‌ چشمه‌اي ‌، يك‌ تپه‌ بزرگ‌ وجود دارد كه‌ در مقطع‌ جنوبي‌ آن ‌، قسمتي‌ از ديوار پيدا شده‌ كه‌ با سنگ‌هاي‌ بزرگ‌ و ملاط‌ و قلوه ‌سنگ‌ ساخته‌ شد است ‌. اين‌ بنا ممكن‌ است‌ قسمتي‌ از يك‌ قلعه‌ بزرگ‌ دوره‌ ساساني‌ باشد . در فراز تپه‌ نيز انبوهي ‌از سفال‌ شكسته‌ وجود دارد .

تپه هاي باستاني ازنا : در اطراف ازنا قلعه و يا روستاهاي بسيار قديمي وجود داشته كه متعلق به قبل از ظهور اسلام بوده و در طي قرن هاي متمادي مخروب و به صورت تپه در آمده‌اند در اصطلاح محلي به اين تپه‌ها چغا گفته مي شود .

تپه خانجان خاني خرم آباد : در جنوب دهستان ده پير قرار گرفته و داراي آثار سفالي ساساني است . از قسمت هاي بريده آن كوزه هاي محتوي استخوان پيدا شده است . روي اين تپه ، در ميان خانه هاي روستايي قبري قرار دارد كه مورد احترام است و به «سرمگو» مشهور است . پايه ستون هاي سنگي متعدد موجود اين محل علي الظاهر به دوره پارت ها مربوط است

تپه قرق : تپه قرق در روستايي به همين نام در 24 كيلومتري جنوب خاوري بروجرد قرار دارد . پنج طبقه از اين تپه مشخص و آشكار شده است . در اين تپه ، سفال هاي منقوش هم زمان تپه گيان و نيز كوهدشت لرستان يافت شده است . نقش سفال ها به رنگ اخرايي و به اشكال هندسي يا سبدباف است . سفالينه هاي عصر اشكاني نيز در اين تپه ديده شده است .

تپه قلاميان (رميو) : در فاصله سه كيلومتري بروجرد در روستاي رميو (رميان) تپه اي نسبتاً بزرگ است كه به نام همين روستا خوانده مي شود و در اهميت آن همين بس كه آثار چندين تمدن را مي توان در آن باز يافت . اين محل حتي تا قرن نهم يكي از قلعه هاي مهم بوده و اين همان قلعه اي است كه به فرمان امير تيمور گوركاني از نو ساخته شد و سيف الدين قله اش به كوتو والي آن منسوب شد .

تپه حمام دلفان : اين تپه كه در 25 كيلومتري دلفان و در روستاي يارآباد واقع شده ارتفاع زيادي ندارد و از قديم به حمام معروف بوده است . در اطراف تپه گورهاي باستاني بسياري وجود دارد كه گويي اهالي روستا و ديگران بيشتر با حفاري غيرمجاز ؛ اشياي به دست آمده از طلاي منقوش را به غارت و يغما برده اند . در آن روزگار گويا يكي از آيين هاي رايج تدفين ، سكه گذاشتن در دهان مردگان بوده است . بدين گونه اگر در قبري آثار باارزش ديگري يافت نمي شد ؛ دست كم سكه‌اي از دهان جمجمه‌‌اي پيدا مي‌شد . يكي از سكه هاي به دست آمده از اين تپه به دوره ساساني تعلق دارد .

تپه هاي چغاسبز و كفتارلو : اين دو تپه باستاني در دهستان رومشكان كوهدشت واقع شده اند . آثار به دست آمده از تپه چغاسبز ، با ظروف شوش اول مطابقت دارند . از قسمت هاي كاوش شده اين تپه كوزه ، ديگ ، خمره‌هايي با نقش پرنده و شكارهاي كوهي و نقش هاي ساده و ظروف بدون نقش بيرون آورده شده است . ظروف تپه كفتارلو ، هم عصر با ظروفي هستند كه از تپه گيان نهاوند به دست آمده اند .

تپه پياره : تپه پياره در محلي به نام «كول وايم» در طرهان كوهدشت واقع شده است . اندازه اين تپه 200×300 متر و ارتفاع آن 10 متر است كه بر دره‌اي به نام «باريكه» مشرف است. در اين تپه ، دو نوع گور ديده شده است . گورهايي كه در آن اسكلت انسان با اشياي سفالي و مفرغي و مجسمه هايي از حيوانات و گاه سلاح هاي جنگي مانند خنجر ، گرز و تبر به دست آمده است و گورهايي كه در كنار آن‌ها اسكلت اسب يا ابزارهاي برنزي از قبيل دهنه ، ركاب و ... يافت شده است .

تپه دركه : يكي از تپه هاي مهم پيش از تاريخ كه از چشم دانشمندان و باستان شناسان دور مانده تپه‌اي به نام دركه است . اين تپه در شمال خاوري كوهدشت و در فاصله 24 كيلومتري روستاي «ابوالوفا» واقع شده است . از طبقه مياني تپه ظروف سفالي و برخي ظروف مفرغي يافت شده كه سفال هاي آن به رنگ قرمز و مشابه ظروف سه پايه داري هستند كه پروفسور «گريشمن» آن‌ها را از طبقه سوم «تپه گيان» بيرون آورده بود .

امامزاده جعفر : نمونه اي از معماري عصر سلجوقي به چشم مي خورد . درگاه ورودي مقبره ، خاوري و داراي دو نشيمن است كه با كاشي هاي عصر صفوي و قاجاري مزين شده است . درگاه دري از چوب به اندازه 5/1×2 متر دارد كه كنده كاري شده و بر حاشيه آن نيز اياتي از قرآن حك شده است . تاريخ بناي ساختمان 1203 هجري قمري است . اصل قبر در طبقه زيرين است كه اتاق اجري سردابه آن به بلندي سه متر ساخته شده و اندازه آن 3/10×70/2 متر است.

بقعه امامزاده قاسم : اين بقعه در جاپلق بروجرد و در سه كيلومتري خاوري ايستگاه راه آهن قرار دارد . بناي تاريخي امامزاده قاسم متعلق به قرن هشتم هجري قمري و دوره شاهرخ تيموري است . اين بنا شامل صحنه و مقبره و گنبد هرمي شكل آجري است . اهميت و شهرت اين بقعه به علت دارا بودن مجموعه هاي ظريفي از هنرهاي نجاري است . تاريخ سال 738 و 808 و 850 هجري قمري در روي درب چوبي آن حكاكي شده است . بر روي اين در كتيبه تاريخي به خط رقاع برجسته حكاكي شده و از متن آن چنين بر مي‌آيد كه اين مزار براي قاسم بن زيد در شهر محرم الحرام سال 738 هجري قمري ساخته شده است .

امامزاده محسن (ع) : بقعه امامزاده محسن بن علي (ع) كه به اعتقاد اهالي از اعقاب حضرت زين العابدين (ع) است ؛ بر سينه كوه مشهور به «ديارگاه» در فاصله 28 كيلومتري جنوب خاوري بروجرد در روستاي مصفا بر قسمت شمالي و بالاي روستا قرار گرفته است . در وسط قبري است كه بر روي آن ضريحي از چوب مشبك با نقوش ستاره‌اي قرار دارد . درب ورودي مقبره به بلندي 70/1 متر از جنس چوب و قديمي است كه تيكه كاري هايي به اشكال هندسي دارد.

امامزاده ويليان (ويليو) : اين مزار كه مدفون آن "ابوالعباس احمد بن ابراهيم" وزير است ، در 24 كيلومتري جنوب باختري بروجرد قرار دارد . مقبره او از نظر فرم بنا به جز قسمت طاق حرم چندان قديمي به نظر نمي رسد و داراي ايوان دو گلدسته و گنبد است . در اطراف آن گورستان قديمي است كه قدمت آن به قرن ششم هجري مي رسد و اغلب سنگ قبرهاي آن به خط كوفي است .

خانه معين‌الكتاب: اين خانه در محله قديمي «علاف‌خانه» شهر كرمانشاه قرار دارد. راه دسترسي به آن از طريق كوچه توكل و فيض مهدوي ميسر است. اين خانه از نوع خانه‌هاي درون‌گرا است و با عبور از هشتي به حياط بيروني و از طريق راهرويي دراز به حياط اندروني راه مي‌يابد. اين راهرو با زاويه نود درجه دو حياط را به هم متصل مي‌كند. به عبارتي امكان ديد مستقيم از حياط بيروني به حياط اندروني وجود ندارد. اندروني كه بخش اصلي بنا محسوب مي‌شود، به صورت حياط نسبتاً بزرگي به مساحت صد و پنجاه و چهار متر مربع است. بخش اندروني در سه طرف حياط داراي فضاهاي مسكوني است و در ضلع جنوبي كه اتاق ندارد، با طاق‌نماهايي تزيين شده است. در ضلع شمالي حياط، ميهمان‌خانه بزرگي وجود دارد. باني و مالك اين خانه ميرزا حسن خان مدني معروف به «معين‌الكتاب» است. ميرزا حسن خان از جمله آزادي‌خواهان صدر مشروطيت است و در كرمانشاه بيش‌تر او را به نام دبير اعظم مي‌شناسند.

خانه خواجه باروخ: اين خانه به شيوه درون‌گرا در بخش يهودي نشين محله قديمي فيض‌آباد شهر كرمانشاه ساخته شده است. اين خانه از طريق هشتي به حياط بيروني و از آن‌جا با عبور از دالاني سراسري به حياط اندروني راه دارد. در اطراف حياط اندروني مجموعه‌اي از اتاق‌هاي مسكوني قرار دارد. در نماي ايوان‌هاي اين بناي زيبا، ستون‌هاي آجري به كار رفته است كه داراي سرستون‌هاي آجري به صورت پله‌اي و مقرنسي است. اين خانه از معدود خانه‌هاي قاجاريه كرمانشاه است كه حمام دارد. اين خانه توسط خواجه باروخ يكي از تجار كليمي كرمانشاه در عصر ناصري ساخته شد و امروزه به نام خانه «رنده‌كشي» ـ آخرين مالك آن ـ معروف است.
از ديگر خانه‌هاي استان مي‌توان به خانه صمدي و خانه خديوي اشاره كرد.

كاروان ‌سراي ماهيدشت: اين كاروان‌سراي چهار ايواني در داخل شهر ماهيدشت قرار دارد. ورودي آن در قسمت جنوبي بنا است. دو سكوي دراز و بلند در طول اين ورودي قرار دارد. گوشه‌هاي بيروني اين كاروان‌سرا به صورت مدور است. در هر طرف ورودي كاروان‌سرا دو فضاي دو طبقة ايوان مانند قرار دارد.در نماي جنوبي كاروان‌سرا نيز در هر طرف ورودي، چهار طاق‌نما با طاق جناغي ساخته شده است.پس از ورودي، هشتي گنبدداري قرار دارد كه به حياط كاروان‌سرا منتهي مي‌شود. در اطراف حياط نيز مجموعه‌اي از اتاق‌ها جهت استراحت كاروانيان و در پشت آن‌ها نيز اصطبل‌هاي سراسري ساخته شده است.اين كاروان‌سرا به دستور شاه عباس اول صفوي احداث شد و طبق كتيبة موجود در زمان ناصرالدين شاه تعمير شد.
كاروان‌سراي ايلخاني (بيستون): اين كاروان‌سرا بر روي بقايايي از يك بناي سنگي دوره ساساني معروف به كاخ خسرو ساخته شده است. ايلخانيان با الحاق ديوارهايي به ديوارهاي محيطي بناي ساساني، اين كاروان‌سرا را احداث نمودند.اين كاروان‌سرا با لاشه سنگ و آجر به همراه ملاط گچ ساخته شده است. درگاه ورودي آن در جبهه شرقي بنا قرار دارد. اين درگاه به حياط مركزي منتهي مي‌شود. در اطراف حياط نيز مجموعه‌اي از اتاق‌ها و ديوارهاي مستطيل شكل ديده مي‌شود. در سه ضلع شرقي، شمالي و جنوبي، ايوان‌ها و اتاق‌ها قرار دارند و در كنار هر ايوان دو اتاق ساخته شده است. در ضلع غربي در جلوي هر اتاق، ايوان كوچكي وجود دارد. ديوارهاي اين كاروان‌سرا تا قسمت پاكار قوسي و با لاشه سنگ و از پاكار تا تيزه قوسي با آجر چيده شده است. در داخل حياط مركزي آن، مسجد كوچكي به چشم مي‌خورد. در كنار اين مسجد نيز سكويي مربع شكل احداث شده است و در هر گوشه آن پشتبند مستطيل شكلي قرار دارد. در مركز اين سكو نيز فضاي مدور توخالي ايجاد شده است. متأسفانه كاربرد اين سكو تا كنون مشخص نشده است.

تي تي كاروانسرا
در كنارۀ راست رودخانۀ نسيم رود در مسير راه لاهيجان به ديلمان، يك كاروان سراي قديمي كه از سنگ هاي رودخانه و آجر و گچ ساخته شده است، به چشم مي خورد كه به دورۀ صفوي تعلق دارد. باني كاروان سرا، "تي تي خانم" عمۀ يكي از شاهان صفوي است.

كاروانسراي لات
اين كاروان سرا كه نزد اهالي محل به كاروان سراي شاه عباسي نيز شهرت دارد، در 35 كيلومتري جنوب رشت و در چهار كيلومتري امام زاده هاشم بر سر جادۀ رشت – قزوين واقع شده است.