اين بنا بر مسير راه كارواني ديلمان به لاهيجان، بر سر دوراهي رودخانه باباكوه و ميثم‌رود احداث شده است. داراي حياط مركزي و ورودي هشتي‌مانند و دو ايوان در اطراف هشتي است. مصالح آن، سنگ رودخانه‌اي، آجر و ملات گچ و ساروج است. اين كاروانسرا را "تي‌تي خانم" از منسوبان خاندان صفوي ساخته است. تي‌تي كاروانسرا، متعلّق به دوره صفويه بوده و داراي شماره ثبت ملّي 1784 سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور است.

آرامگاه ميرزا كوچك خان، معروف به سردار جنگل در جنوب شهر رشت، در محله سليمان داراب واقع شده و از جمله مكان هاي ديدني شهرستان رشت به شمار مي آيد.
يونس معروف به ميرزا كوچك پسر ميرزا بزرگ از مردم رشت و ساكن استاد سرا در خانواده‌اي متوسط در روستاي زيدخ از توابع فومنات تولد يافت. تحصيلات مقدماتي را در مدرسه حاجي حسن در صالح آباد رشت و مدرسه جامع گذرانيد؛ آنگاه به تهران آمد و در مدرسه محموديه به تحصيل پرداخت. اما از آنجا كه شور ميهن پرستي در سر داشت قدم به ميدان مبارزه گذاشت. از همان دوران تحصيل حامي مظلومان و دشمن ستمگران بود. اگر كسي نسبت به شخص ستمي مي‌كرد ميرزا با ظالم مبارزه مي‌كرد. هيكلي بزرگ و بازواني ورزيده، پيشاني باز و چهره‌اي خندان داشت. در ادب و تواضع نيز مشهور و بسيار عفيف و معتقد به فرائض ديني و مؤمن به اصول اخلاقي، مردي ساكت، متفكر و سخنانش سنجيده و گاه آميخته به لطيفه و مزاح بود.
نهضت جنگل به رهبري روحاني مبارز، ميرزا كوچك خان جنگلي (1257-1300ه. ش.) و با انديشه اتحاد دنياي اسلام مدت ها به مبارزه عليه استبداد محمدعلي شاه قاجار و استعمار دولت هاي خارجي روس و انگليس پرداخت. اما نفوذ هواداران كمونيست در سران نهضت و خيانتشان عليه نهضت جنگل، باعث شد تا ميرزا و ياران وفادارش در حمله نيروهاي دولتي رضاخان به اعماق جنگل پناه ببرند. سرانجام ميرزا در اثر سرما و برف و بوران كوه هاي گيلوا، جان به جان آفرين تسليم كرد. دشمنانش سر او را از بدن جدا كردند و براي رضاخان به ارمغان آوردند.

شهرستان رشت مركز استان گيلان و مهمترين شهر اين استان مي باشد. طبق مدارك به دست آمده، قدمت اين شهر به چندين قرن پيش باز مي گردد. قديمي ترين سندي كه از موجوديت رشت به دست آمده در كتاب حدود العالم است كه به سال ۳۷۲ ه. ق. نگارش يافته. حمدالله مستوفي نيز در قرن هشتم هجري قمري، از اين شهر نام برده است.

نام قديمي رشت؛ دارالمرز يا دارالامان بوده كه قبل از اين دو، به آن بيه مي گفته اند. بيه در لغتنامه ها، رود و يا مصب بين دو رودخانه معني شده است و چنين به نظر مي رسد كه دليل اين نامگذاري، قرار گرفتن آن در ميان دو رودخانه است كه به مثابه حفاظ و ديوار شهر محسوب مي گرديد. دهخدا معتقد است، چون شهر رشت در سال ۹۰۰ هجري ساخته شده، بنابراين براي نام اين مكان از ماده تاريخ آن استفاده كرده اند و كلمه رشت به حساب ابجد ۹۰۰ هجري قمري است.

آباداني شهر رشت، از زمان شاه عباس صفوي كه در آن زمان، به صورت قصبه بوده شروع شد و در زمان قاجار، به دليل توسعه اقتصادي ايران و روسيه، گسترش پيدا كرده است. رشت از سال ۱۰۰۴ هجري قمري به فرمان شاه عباس مركز استان گيلان و مركز معاملات نوغان و ابريشم شد كه در آن زمان محصول اول گيلان بود. اين امر موجب شد كه مالكان بزرگ و بازرگانان ايراني، روسي، يوناني و ارمني كه تاجر نوغان ابريشم بودند به اين شهر توجه كنند و شهر رشت رشد چشمگيري پيدا نمايد.

امام زاده سيد جلال الدين اشرف؛ از فرزندان امام موسي كاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) است. مرقد ايشان در مركز شهر استانه اشرفيه قرار دارد. احداث بناي اوليه حرم مطهر به سال 311 هجري قمري مي رسد؛ ولي تاكنون چندين بار تجديد بنا شده است. توسعه شهر آستانه مرهون وجود اين امام زاده است. هر ساله به ويژه در ماه هاي رمضان، محرم و صفر، ده ها هزار نفر از زائران از نقاط مختلف براي زيارت به شهر مذهبي آستانه سفر مي كنند.

آستانه اشرفيه از جمله شهرهاي استان گيلان است كه به واسطه وجود آثاري همچون مقبره آقا سيد جلال الدين اشرف برادر گرامي امام رضا (ع)، آرامگاه استاد دكتر معين، پل سفيد، پارك جنگلي و تالاب بندر كياشهر از اهميت ويژه اي در بخش گردشگري اين استان برخوردار است.

از جمله ديدني هاي شهرستان آستارا بازارهاي مرزي آن است كه به واسطه قرار داشتن در منطقه اي توريستي از اهميت و اعتبار زيادي برخوردار شده است. بازارهاي آستارا به واسطه تنوع كالا و همچنين قيمت نسبتا مناسب؛ همه ساله با استقبال فراوان گردشگران زن و مرد مواجه مي شود.

استاد دكتر محمد معين از چهره هاي ممتاز و شناخته شده معاصر در عرصه علم و تحقيق و زبان و ادبيات فارسي است. وي اولين كسي است كه در ايران در رشته فرهنگ و ادب فارسي به دريافت درجه دكترا نايل شده است. محمد معين به سال 1297 خورشيدي در رشت متولد شد و در سال 1350 وفات يافت. اين محقق گرانقدر داراي آثار فراوان در زمينه زبان و ادب فارسي است. اولين اثر استاد معين؛ موسوم به ستاره ناهيد و مشهورترين اثرش فرهنگ فارسي معين در 6 جلد مي باشد. آرامگاه او بنا به وصيت خودش، به احترام حرم مطهر آقا سيد جلال الدين اشرف و علاقه وي به مرحوم علامه بزرگ آقا شيخ حسين وحيد، در كنار حشمت رود در شهر آستانه اشرفيه قرار دارد و مورد بازديد علاقه مندان به زبان و ادب فارسي مي باشد.

اين خانه كه در بافت تاريخي لاهيجان قرار دارد، يكي از بناهاي مسكوني دوره قاجار و از نظر تزئينات و گچ‌بري بسيار زيباست. خانه محمِد صادقي داراي يك تالار و شاه‌نشين با طاق گنبدي و سقف مقرنس‌كاري‌شده است و ارسي‌هاي مشبك دارد. خانه محمِد صادقي، متعلّق به دوره قاجاريه بوده و داراي شماره ثبت ملّي 1498 سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور است.

اين پل در راه قديمي لاهيجان به لنگرود، بين روستاهاي ليالستان و نال‌كياشهر قرار دارد و به نام سازنده آن، "حاج يحيي پردسر" نيز ناميده مي‌شود. طول اين پل قاجاري، 22 متر و ارتفاع آن از سطح آب، بيش از 5/6 متر و عرض آن 383 سانتي‌متر است. سطح پل خشتي نال‌كياشهر، سنگ‌فرش و پل از دو سيل‌برگردان در دو طرف پايه‌ها برخوردار است. اضلاع آجرهاي اين پل، 4 × 20 × 20 سانتي‌متر است. پل خشتي نال‌كياشهر، متعلّق به دوره قاجاريه بوده و داراي شماره ثبت ملّي 1783 سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور است.

اين پل در شمال‌غربي لاهيجان در محلّه پرده‌سر قرار دارد و متعلّق به دوره كياييان است. در ساخت مجدِد اين پل در زمان قاجاريه، "حاجي جعفرخان" بنا را تعمير كلّي كرد. طول اين پل 50 متر و عرض آن 4/5 متر و ارتفاع تقريبي آن 11 متر است. پل داراي دو دهانه بزرگ با طاق جناقي است. در قسمت پايه مياني پل، سيل‌برگردان وجود دارد. پل داراي يك سطح عابرروي مسطّح و دو سطح شيب‌دارِ جانبي است كه با سنگ قلوه‌اي سنگ‌فرش شده است. مصالح بنا، آجر قرمزرنگ، آهك و ساروج است. در سال‌هاي اخير اين پل مورد مرمت قرار گرفته است. پل خشتي لاهيجان، متعلّق به قرن نهم بوده و داراي شماره ثبت ملّي 1433 سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور است.

اين پل در دهكده "تجن‌گوكه" از توابع لاهيجان قرار دارد و داراي دو چشمه با طاق جناقي است. در پايه‌هاي مياني و جانبي پل، اتاقك‌هاي كوچكي براي بيتوته كاروانيان احداث شده بود. طول پل 60 متر و عرض آن 25/4 و ارتفاع كلّي آن بيش از 5/7 متر است. مصالح به‌كاررفته در اين پل، آجر، سنگ و ملات ساروج است. اين پل در زمان قاجاريه ساخته شده است. پل خشتي تجن‌گوكه، متعلّق به دوره صفويه بوده و داراي شماره ثبت ملّي 1432 سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور است.