سيد شهاب الدين در نامه اي كه براي مولف اعيان الشيعه نوشته است او را ( احمد خان ) اديب و شاعر دانشمند و مورخ معرفي كرده است يكي از اجدادش از مسقط به بندر بوشهر كه يكي از بنادر ايران است انتقال يافته وي از ارف بوشهر بود و اشعار بسياري به فارسي سروده است و تاليفات عديده اي دارد كه برخي از آنها عبارتند از : متاب نبراس در شرح احوال

1- شعراء عرب پيش از اسلام و شعرا صدر اسلام و شعرا مسلمان زمانها بعد .

2- شرح ديوان اميرالمومنين

احمد خان سرتيپ فرزنداني اديب و شاعر از خود به جاي گذاشته كه از جمله محمد علي خان متخلص به عاري است.

مرحوم معتقد در اهرم تنگستان متولد شد. در سن دوازده سالگي براي تحصيل دانش به خورموج مركز دشتي رفت. بعد از سپري نمودن دوران تحصيل در خور موج عازم عراق عرب شد سپس به بوشهر مراجعت كرد و در مدرسه سعادت به تدريس عربي و ادبيات فارسي مشغول شد غير از كتاب جواهر الزواهر دو كتاب ديگر ايشان بنام دالائل الظهور في علائمالحضور و مجموعه الطايف در بيان ظرايف و نوادر است ديوان شعرش موسوم به جواهر الزواهر در مناقب و مراثي ائمه ( ع ) يك بار به سال 1309 در هندوستان و بار ديگر به سال 1324 قمري در مطبعه گلزاز حسني شيراز به چپا رسيده است و معتقد سرانجام در روز دوشنبه بيستم رجب سال 1340 ه.ق ديده از جهان فروبست.

مرحوم ميرزا محمد حسين بن علي بن محمد كازروني ملقب به شيخ الحكماء ترجمه حالش در اعلام الشيعه چنين آمده: در نجف فقه و اصول و فلسفه و غيره را بياموخت و از استادش ميرزا محمد علي دشتي چهاردهي اجازه گرفت و علم طب را از پدرش آموخت. در تمام رشته هاي علوم اسلمي وارد و تحصيل كرد و در اكثر علوم مخصوصا" فلسفه و كلام و علم الاديان متبحر شد و ملقب به شيخ الحكماء گرديد. او را تاليفاتي است كه هيچكدام چاپ نشده است :

1- ملكوت السماء في رد النصاري

2- ناسخ الاثار ( تاريخ بوشهر )

3- رساله اي در نبض

غير از اينها آثار متنوعه اي كه نزد برادرش ميرزا محمد جواد كه از فضلاء و داراي علوم غريبه مخصوصا" كيميا است مي باشد. صاحب ترجمه در بوشهر به وظائف شرعيه و تكاليف مطلوبه عمل مي كرد تا در سال 1334 فوت نمود. نگارنده گويد ( ركن زاده آدميت ) تا اينجا اقتباس و ترجمه از كتاب اعلام الشيعه قسم ثاني از جزء اول چاپ نجف بود. اما آنچه از احوال مرحوم شيخ الحكماء كازروني مي دانم اين است كه مشاراليه فردي دانشمند و نويسنده اي توانا و طبيبي حاذق بود و سالها با برادرش مرحوم ميرزا محمد جواد در بوشهر مقيم بود و از راه طبابت اعاشه مي كرد و طبع شعر هم داشت و از او ديواني در حدود دو هزار بيت باقي مانده نيز به علم مانيسم ( هيپنوتيسم ) آگاه بود و اشخاص را خواب مي كرد و علاوه بر تاليفات سابق كتابي قطور در تاريخ و جغرافياي شهر كازرون به سبك فارسنامه ناصري و آثار حجم نوشته و تصاوير زيادي در آن آورد.

كه خود نقاشي و نگارنده در طفوليت كتاب مزبور را در خانه آن مرحوم ديده است افسوس كه از او كسي باقي نماند كه قدر مولفاتش را بداند و به چاپ آن مبادرت كند و از اشعارش چيزي به خاطر ندارم كه در اينجا نقل كنم.

سديد السلطنه در 23 ماه رجب 1291 ه.ق. در بغداد متولد شد و در 11 ماه رجب 1362 ه.ق. در بندر عباس وفات يافته است. عمر خود را در خدمت دولت در خليج فارس و جزايرش گذرانيده مقدمات را نزد سيد جواد مجتهد يزدي و شيخ عبدالله امام جماعت در بوشهر و عروض و شهر را نزد ملاحسن كبگاني متخلص به محمود و تاريخ و جغرافيا را نزد سيد جمال الدين اسد آبادي كه به افغاني مشهور است و لغت انگليسي را در مدرسه انگليسها در بوشهر فراگرفته است. و تخلص شعري او ابتداء نماني سپس آنرا به عاري تغيير داد. شرح حال خود را در تاليف خودش اعلام الناس في احوال بندر عباس كه احمد اقتداري در سال 1963 ميلادي در تهران به چاپ رساند بيان داشته است آثار ديگر مرحوم سديد السلطنه به شرح ذيل مي باشد :

1- صيد مرواريد

2- اعلام الناس في احوال بندر عباس ( كه به چاپ رسيده و احمد اقتداري آنرا تصحيح كرده است ) و اين بهترين كتابي است از بندر عباس و جزاير خليج فارس كه تا كنون تاليف شده است

3- رساله لوزان چوب در تجارت مرواريد كتابي است تاريخي اقتصادي كه آقاي احمد اقتداري آنرا در تهران به چاپ رسانيده

4- اصطلاحات كشتي در مزينه اصطلاحات دريايي كه احمد اقتداري آنرا به چاپ رسانيده

1- مفاتيح الادب في تاريخ العرب در اين كتاب اماكن تشبه جزيره عربي نوشته شده است

2- المطلبه علي الخليج الفارس و علي بحر العمان

3- المفتاح الثاني از مفاتيح چهارگانه در سال 1315 به چاپ رسيده است و با اين كتاب كتاب بقيه النقيه در احوال و آثار استادش شاعر و اديب معتقد ريشهري و همچنين با اين كتاب رساله اي كه عنوانش ضميمه لطيف است و در شرح حال خود اوست چاپ شده و تعدادي قصيده كه در آنها تخلص را عاري ذكر كرده است بيان داشته .

4- برهان سديد تحريز تازه اي است از مفتاح اول از مفاتيح ادب آنرا اختصاص داده به شرح احوال ابوسعيد حاكم عمان كه به سال 1333 آنرا تمام نموده است.

5- مغاص الئالي و منار الليالي در تاريخ حوادث خليج فارس اين كتاب پيرامون سرزمينهاي شمال خليج فارس و درياي عمان در يكصد سال پيش به همت آقاي احمد اقتداري به سال 1371 ه. ش به چاپ رسيده است.

6- التدقيق في سير طريق شرح سفرهاي مولف است به جزاير خليج فارس و به تهران و بغداد اين كتاب در سال 1362 ش به همت احمد اقتداري به چاپ رسيده است.

7- عشوش نامه برگزيده مولف است لذا از اشعار معاصرين خود

8- مجموعه الضرائف

9- مجموعه النوادر يا النوادر

10- را پرتهاي نظامي

11- رايرتهاي گمركي

12- ثبت نامه وقايع ايام

13- مجموعه مقالات و نقشه ها و نسخ وقف نامه در بعض موقوفات

14- نسخه اي از معاهدات سياسي

15- قاموس لغت اهل بندر عباس و

16- خلاصه فارسيناه ناصري

17- احوال طايفه قشقايي

احوال كنگ در تاريخ و جغرافياي اين بندر و جزيي از مفاتيح اول از مفاتيح الادب ياد شده و اين غير از مقالاتي است كه درباره عمان بوشهر، خوارج و حكومت جواسم و جز آنها نوشته است.

امامزاده عبدالعظيم حسني
نسب حضرت عبدالعظيم حسني ( ع ) به واسطه و با چهار پشت، به امام حسن مجتبي ( ع ) مي رسد. بناي اصلي و نخستين بقعه يعني حرم آن، در نيمه دوم قرن سوم هجري توسط محمد پسر زيد داعي علوي، تعمير اساسي شد. درگاه اصلي ورودي بنا كه در سمت شمال قرار دارد بار اول در زمان پادشاهان آل بويه و سپس در دوره قاجار به ياري مجدالملك كامل شد. گورستان حضرت عبدالعظيم حسني با مقابر، صحن ها و مجموعه هاي خصوصي اطراف حرم، اعتبار ويژه اي دارد. احترام و تقدس ويژه اي كه مردم براي حضرت قائل بوده اند، موجب خاكسپاري بسياري از شخصيت هاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي در اين گورستان شده است. ناصرالدين شاه، قاآني شيرازي، قائم مقام فراهاني، بديع الزمان فروزانفر، آيت اله كاشاني، علامه محمد قزويني، حسينعلي ميرزا نصرت السلطنه، ستارخان ، گروهي از دراويش نعمت الهي و فرزندان آيت اله بهبهاني در اين گورستان آرميده اند. از آثار تاريخي اين مجموعه سر در آجري دوران سلجوقي است و نيز صندوقي از چوب عود، گردو با كتيبه هايي به خط نسخ و ثلث برجسته كه به سال 725 هـ . ق تعلق دارد. پوشش زيرين گنبد با طاق ضربي مدور در زمان شاه تهماسب تغيير يافت و پوشش خارجي آن در سال 1270 هـ . ق به دستور ناصرالدين شاه با خشت هاي مسي زرين تزيين شد.  ضلع جنوبي مقبره ناصرالدين شاه به وسيله يك در كوچك اختصاصي به حرم امامزاده حمزه راه دارد. بقعه امامزاده طاهر نيز در سمت شرقي صحن بزرگ واقع است. مهم ترين صحن و ايوان حرم، صحن و ايوان بسيار وسيع آستانه است كه در شمال حرم واقع، و به دستور ناصرالدين شاه ساخته شده است. ايوان جنوبي حرم نيز در سال 944هـ . ق به فرمان شاه تهماسب صفوي ساخته و در دوره قاجار آينه كاري و تزئين شد.

امامزاده عبدالله آيين ورزان
در كيلومتر هفت جاده تهران – فيروزكوه بقعه امامزاده عبدالله فرزند امام جعفر صادق (ع ) واقع شده و به امامزاده «عبدالله افتح» شهرت دارد. در بناي بقعه، كتيبه اي موجود نيست و تنها تاريخ 730 هـ . ق بر روي ضريح چوبي نقش بسته است.

امامزاده عبدالله
بناي اين امامزاده در مسير جاده پيشوا – غياث آباد و در شرق روستاي غياث آباد قرار دارد. بناي اصلي بقعه در ميان بناي جديد الاحداث محصور است. صحن امامزاده شامل يك اتاق است كه در جبهه جنوبي دو اتاقك با بدنه و سقف آينه كاري شده ديده مي شود.  نـَسَب امامزاده عبدالله طبق تاريخ موجود، با واسطه به حضرت موسي بن جعفر (ع ) مي رسد.

امامزاده عبدالله و عبيدالله دماوند
اين امامزاده از بناهاي بسيار زيباي اواخر قرن هفتم هـ . ق درمنطقه دماوند است. بناي بقعه برجي آرامگاهي است با بدنه مضرس ( منقوش به نقش و نگارهايي به صورت دندانه ها ) و گنبد فيروزه اي رنگ كه بر سطح خارجي آن ، مهرهاي گچي مشاهده مي شود. در داخل، كتيبه اي حاوي آيات قرآن كريم وجود دارد.

امامزاده قاسم، شميران
امامزاده قاسم درشمال شميران و در روستاي قديمي« دژ عليا» واقع است. بناي اصلي امامزاده برجي هشت ضلعي است كه هر ضلع آن از داخل 25/ 2 متر عرض دارد و از آجر ساخته شده است. اين بقعه امروزه داراي صحن، ايوان، رواق و گنبد كاشيكاري است. اصل بناي بقعه را از قرن هفتم هجري دانسته اند. در زمان شاه تهماسب صفوي صندوقي با تاريخ 963 هـ . ق بر روي مرقد نهاده شد. ساختمان اصلي بقعه در زمان فتحعلي شاه قاجار توسعه يافت و ايوان بزرگ فعلي در طرف قبله بنا شد. صندوق امامزاده در سال 963 هـ . ق در سي و سومين سال پادشاهي شاه تهماسب صفوي روي مرقد نصب شد.

امامزاده قاسم وحيديه
اين امامزاده در محله جوقين يكي از محلات شهر وحيديه قرار دارد.  بنا به دوره صفويه تعلق دارد و به احتمال زياد ايوان آن در دوره قاجار اضافه شده است. پلان بنا چهار ضلعي است و يك ايوان شرقي دارد كه ورودي بنا را در خود جاي داده است. پوشش بقعه به صورت يك گنبد پله اي اجرا شده و پوشش ايوان به صورت طاقي است.

امامزاده موسي
اين بقعه در روستاي خوروين در شمال غربي شهر كرج واقع است. بناي كوچك امامزاده با پلان مربع، از داخل داراي ابعاد تقريبي 444 در 444 سانتي متر است. قطر ديوارها 150 سانتي متر و سقف بنا، گنبدي است.

امامزاده هادي و علي نقي
در مسير كرج – قزوين، نرسيده به شهر هشتگرد و محل «ينگه امام» مقبره امامزاده هادي و علي نقي از اولاد امام موسي كاظم (ع)، به چشم مي خورد. بناي اين امامزاده نزديك كاروانسراي ينگه و تپه بزرگ تاريخي واقع است. اين بنا از دو قسمت يعني ايوان شمالي در جلو و حرم اصلي در پشت آن تشكيل شده است. اين بنا از آثار دوره صفويه به شمار مي رود. درباره اين بقعه در سفرنامه ميرزا حسين فراهاني چنين آمده است: گويند دو نفر از اولادان حضرت موسي بن جعفر در اينجا مدفون هستند.

امامزاده هارون بن موسي
بقعه امامزاده هارون بن موسي در تكيه جوستان از توابع طالقان قرار دارد. بقعه و گنبد اين بنا از سنگ و گچ ساخته شده است. بناي امامزاده بسيار شكيل و زيباست و اهالي جوستان و روستاهاي اطراف احترام ويژه اي براي آن قايل هستند. در امامزاده هارون كتيبه اي سنگي به طول 90 و عرض 33 سانتي متر، حاوي فرمان شاه تهماسب صفوي به خط ثلث موجود است. در اين فرمان شاه تهماسب صفوي «به سبب عجز سكنه ي متوطنه (ساكن) و عدم استطاعت مالي مردم طالقان» آنها را از دادن ماليات معاف نموده است.

امامزاده يحيي، ورامين
بناي امامزاده يحيي درجنوب شرقي شهرستان ورامين و در محله اي معروف به كهنه گاه  قرار دارد. تاريخ بناي امامزاده يحيي، ماه محرم سال 707 هـ . ق است. سبك معماري مقبره شباهت زيادي به مسجد جامع و برج علاءالدين دارد. ورودي بنا در جهت شمال، داراي حياط وسيعي است كه از آن به عنوان گورستان استفاده شده است.بناي امامزاده يحيي يكي از چند اثر تاريخي دوره مغول است كه هنوز در ورامين بر جاي مانده و با گنبد زيباي آجري در محوطه گورستان محصور است. اين بقعه، محراب كاشيكاري بسيار نفيسي به تاريخ 663 هـ . ق اثر «علي بن محمد ابي طاهر» را در خود جاي داده بود كه اكنون در موزه «متروپوليتن» نيويورك نگهداري مي شود. روي مزار، سنگ قبري به شكل محراب با تاريخ 750 هـ . ق وجود داشت كه اكنون در موزه آرميتاژ روسيه جاي دارد. شجره نامه اي موجود است كه نسب امامزاده را به امام حسن (ع) مي رساند.

امامزاده يحيي، تهران
بقعه امامزاده يحيي در انتهاي محله «عودلاجان» نرسيده به خيابان ري در كوچه اي به نام امامزاده يحيي قرار دارد. به عقيده گروهي از پژوهندگان، اين بقعه مدفن حضرت يحيي از اولاد امام زين العابدين (ع) است، اما روي صندوق قبر بقعه، نام يحيي بن زيد فرزند امام حسن مجتبي (ع) آمده است. بناي اصلي امامزاده متشكل از برج خشتي هشت ضلعي احتمالاً به قرن هفتم هجري تعلق داشت و داراي گنبد هرمي شكل 12 ضلعي بود. اين بنا در سال 1318 تخريب شد و بناي فعلي در سال 1320 شمسي در همان محلي ساخته شد. صندوق منبت عتيقه بقعه، چنانكه در كتيبه آن اشاره شده است، به دستور «ملك شاه غازي» در سال 895 هـ . ق به وسيله دو برادر به نام هاي استاد حسين و استاد محمد لواساني ساخته شد.

امامزاده اسماعيل
امامزاده اسماعيل درخيابان شهيد مصطفي خميني، نزديك ميدان «سيد اسماعيل» قرار دارد و منسوب به اسماعيل از اعقاب امام علي النقي (ع) است. يك سوي اين بقعه به واسطه بازار سرپوشيده به خيابان اصلي بازار تهران راه مي يابد. اين مكان تاريخي شامل ميدان، آب انبار، مسجد- مدرسه فيلسوف الدوله و بازار سيد اسماعيل است. طبق كتيبه موجود، قدمت درِ چوبي بقعه به سال 886 هـ . ق يعني دوره آق قويونلو مي رسد و ظاهراً قديمي ترين سند بر جاي مانده براي قدمت شهر تهران است. كاشي هاي زرين فام مرقد متعلق به قرون هفتم و هشتم هـ . ق و مناره هاي موجود در اين بقعه از قرن سيزدهم هـ . ق باقي مانده است.

امامزاده احمد و محمود
در حوزه ماهدشت كرج، خياباني خاكي وجود دارد كه به تپه اي باستاني و بناي آرامگاهي خشتي منتهي مي شود. بناي امامزاده احمد و محمود بر تپه اي با ارتفاع حدود سه متر بنا شده و از فاصله دور در ميان دشتِ مسطح، نمايان است. مصالح به كار رفته در اين بنا فقط خشت و گل است و بنا به صورت چند ضلعي و با گنبد ضربي برپا شده است. در كنار امامزاده دو تپه باستاني وجود دارد كه تنوع و فراواني سفال هاي پراكنده در آنجا حكايت از اهميت آنها دارد. سفال هاي جمع آوري شده از سطح تپه ها، قدمت آنها را به قرون هفتم تا نهم مي رساند.

امامزاده ام كبري و ام صغري
اين بنا هم اكنون در داخل شهر اشتهارد با گنبد بلند كاشيكاري شده نمايان است. ساقه گنبد از دو قسمت تشكيل شده: قسمت زيرين گنبد با اشكال لوزي مزين شده و بقيه ساقه آن كه قاعده گنبد را تشكيل مي دهد، آجري است. اين بنا را مي توان به دوره صفويه نسبت داد كه بعد از آن در دوره هاي مختلف مورد مرمت قرار گرفته است.

امامزاده جعفر، پيشوا
بناي مرتفع و مجلل اين امامزاده، يادگار دوره صفويه است. گنبد كاشيكاري و صحن وسيع اين امامزاده در داخل شهر پيشوا خودنمايي مي كند. كتيبه ايوان حكايت از تعمير و الحاق آن به دستور فتحعلي شاه قاجار در سال 1227 هـ . ق دارد.

امامزاده جعفر، هشتگرد
اين بنا درداخل شهر هشتگرد واقع شده و گرداگرد آن را ديواري احاطه كرده است. قديمي ترين و اساسي ترين بخش اين بنا حرم آن است. داخل بقعه فاقد هرگونه تزئين يا نوشته و كتيبه است.

امامزاده حسن
اين بقعه درداخل شهر كرج واقع شده و بناي آن از داخل، به صورت چهارگوش وسيع است كه در وسط هر ضلع آن طاق نمايي برپا شده است. نماي خارج نيز به صورت چهارگوش در نهايت سادگي است. براساس كتيبه اي كه در داخل ايوان ورودي بنا قرار دارد، ساختمان امامزاده در ربيع الاول سال 906 هـ . ق و به فرمان ابوالمظفر شاه تهماسب اول صفوي انجام شده است.

امامزاده داود
اين آرامگاه در ميان دره هاي سبز، درشش كيلومتري توچال و 15 كيلومتري فرحزاد واقع است. در گذشته بقعه امامزاده داود از بنايي سنگي مشتمل بر صحن و طاق نماهاي كم عمق در اطراف و حرم و ايوان كوچكي در جنوب آن تشكيل مي شد و گنبدي سبز رنگ داشت. وجود درختان بيد بسيار كهن حكايت از بناهاي قبل از صفويه دارد.  نسب امامزاده براساس زيارت نامه بقعه به امام زين العابدين ( ع) مي رسد.

امامزاده رحمن و زيد
اين بقعه درحاشيه جنوب غربي روستاي پلنگ آباد اشتهارد قرار دارد و داراي سه گنبد آجري ساده، سرسرا و راهرو است. امامزاده رحمن و امامزاده زيد، در اين بقعه دفن شده اند. اين بقعه كه در وسط محوطه بزرگي واقع شده و داراي حصار آجري است، منظره اي جالب و با عظمت دارد. به ويژه نماي سه گنبد آجري آن جلوه اي خاص به بنا بخشيده است. از شيوه معماري ساختمان چنين به نظر مي رسد كه اين بنا به تدريج در طي سه قرن هفتم و هشتم و نهم هـ . ق تكميل شده است.

امامزاده زيد
اين امامزاده درراسته بازار شهر تهران قرار دارد و شامل يك حرم چهار ضلعي بزرگ و ايوان و صحن در سمت شرق با گنبد دو پوش مدور و ملحقات آن است. بناي اصلي بقعه به دوره صفويه (قرن دهم هجري) تعلق دارد. در زمان فتحعلي شاه و ناصرالدين شاه قاجار صحن و ايوان و گنبد دوپوش و متعلقات ديگري به آن افزوده شد. در كتاب آثار تاريخي تهران آمده است:« لطفعلي خان زند كه در سال 1209 به دستور آقامحمدخان در تهران به قتل رسيد، در مجاورت اين بقعه به خاك سپرده شده است».

امامزاده زين العابدين
بناي امامزاده زين العابدين سجاد ( ع) دركنار روستاي باغ خواص، در فاصله 10 كيلومتري ورامين قرار دارد. بقعه حياطي وسيع دارد كه مشجر و پوشيده از گورهاي دوره اسلامي است. بنا شامل اتاقي مربع شكل است. در ميانه هر ضلع طاق نما و در چهار گوشه آن، چهار طاق نما ديده مي شود. با تبديل پلان چهار به هشت، گنبدي بر آن تعبيه شده است و در زير آن نقوش بسيار زيبايي با استفاده از گچ شكل گرفته است.

امامزاده سلطان مطهر
اين امامزاده درحاشيه شهر بومهن در 52 كيلومتري شمال شرقي تهران، بر سر راه تهران – آبعلي قرار دارد. طرح كلي بقعه شامل پاي بست هشت ضلعي با گنبد هشت ترك است كه در نوع خود بسيار هنرمندانه بنا شده است. اين گونه بناها، در معماري ايران به ويژه در شمال و شمال شرقي كشور سابقه ممتدي دارد بخش هاي اصلي بقعه سلطان مطهر شامل حياط و ايوان بقعه، اتاق مقبره، كتيبه هاي سنگي مقابر هم جوار و صندوق چوبي بقعه است و «ملك كيومرث» يكي از مقتدرترين امراي محلي شمال ايران، آن را بنا نهاد.

امامزاده سيد نصرالدين
اندكي بالاتر از ميدان محمديه ( اعدام سابق ) بقعه سبزرنگي خودنمايي مي كند كه منسوب به مدفن نصرالدين از فرزندان امام سجاد ( ع ) است. اين بنا مشتمل بر حياط، صحن و بقعه هشت ضلعي است. بخش مهمي از صحن و حياط امامزاده در خيابان كشي هاي دوره پهلوي اول از بين رفت. بقعه اين بنا متعلق به سال 993 هـ . ق است كه در كتيبه چوبي طويلي به خط ثلث حك شده است.

امامزاده حسين، ورامين
بناي امامزاده ي معروف به «شاهزاده حسين»نزديك مسجد جامع ورامين واقع است. ساختمان موجود تنها ته رنگي از بناي باشكوه اوليه را كه متعلق به قرن هشتم هـ . ق است، برخود دارد. بيشترين آثار باقي مانده از بناي اصلي، در محراب نفيس آن به چشم مي خورد.

امامزاده صالح
بقعه امامزاده صالح درميدان تجريش تهران قرار دارد. گنبد كاشيكاري شده اين بنا چندين بار مرمت و بازسازي شد و سرانجام در سال 1368 به طور كلي تخريب و با كاشي جديد بازسازي شد. ضريح اوليه آن از چوب ساخته شده بود ولي بعدها از نقره و كتيبه هاي اطراف آن با آب طلا منقوش و مزين شده است.حرم اين بنا داراي ابعاد 5/6 * 6 متر است. امامزاده صالح كتيبه اي به تاريخ 700 هـ . ق داشت كه در تعميرات مدخل ساختمان از ميان رفت. در حمله مغول بناي امامزاده يكسره از بين رفته بود اما بانيان خيـّر آن را برپا داشتند. طبق كتيبه موجود در بنا مدفن صالح برادر امام هشتم مي باشد. در سال 1323 خورشيدي مرحوم حسن فداكار باني تغييرات و نصب كاشي مجدد در گنبد آن شد.

امامزاده شاهزاده محمد
در روستاي ايجدان ورامين قرار دارد.

امام زاده سيد سلطان محمود خاوه اي
در جواد آباد ورامين

امامزاده هادي
در نزديكي ابن بابويه شهر ري از دوره صفويه به يادگار مانده

امامزاده كوكب الدين
در غرب شهرستان ورامين و مربوط به دوره ي مغول، سلجوقي است.

امامزاده علي جعفر آباد
در روستاي جعفرآباد جنگل ورامين قرار دارد.

امامزاده عبدالله بوالعرض
در 9 كيلومتري ورامين قرار دارد.

امامزاده علي آجربست
در روستاي آجرسبت ورامين قرار دارد.

امامزاده قاسم خالدآباد
درخالدآباد ورامين قرار دارد.

بقعه ابن بابويه
اين بنا در گورستان قديمي تهران در شهرري واقع، و مدفن ابوجعفر محمدبن علي بن حسين ملقب به شيخ صدوق در گذشته به سال 381 هـ . ق است. بناي بقعه شامل بقعه، حرم، گنبد و صحن وسيع است كه احتمالاً در دوره فتحعلي شاه قاجار به جاي بناي قديمي ساخته شده است. بناي بقعه با طرح هشت ضلعي بر روي صفحه اي هشت ضلعي بنا شده و ورودي آن در سمت شرق قرار دارد. در درون صحن بقعه، مزار بسياري از بزرگان از جمله مرحوم غلامرضا تختي. ميرزا ابوالحسن خان حكيم، علامه تنكابني ، ميرزا لطفعلي نصيري، علامه دهخدا، ميرزاده عشقي واقع است.

بقعه بي بي شهربانو
در يك و نيم كيلومتري شمال امين آباد و بر فراز صخره اي كوهستاني، در دامنه جنوبي كوه بي بي شهربانو، محوطه اي به طول 32 و عرض 22 متر با ديوار سنگي قرار دارد. اين محوطه از سمت شمال به كوه متصل است. در دو ضلع شرقي و غربي آن در گذشته، تنها ديواري از سنگ و گچ و در وسط ضلع غربي، مدخلي وجود داشت كه بعدها مسدود شد و اكنون تنها آثاري از نماي سنگي بالاي مدخل، از خارج بنا مشهود است. در جنوب اين محوطه يك ساختمان تاريخي از دوران آبادي شهر ري وجود دارد كه نمي تواند از قرن چهارم هجري جديدتر باشد و به احتمال زياد به آثار دوره آل بويه تعلق دارد. در اين بقعه صندوق منبت كاري عتيقه اي وجود دارد كه روي اضلاع شمالي و شرقي آن، تزئينات منبت كاري و كتيبه هاي متعدد به خط ثلث برجسته نقش بسته، روي صندوق تاريخ 888 هـ . ق حك شده است. علاوه بر آن كتيبه هايي نيز روي در ورودي اصلي بقعه كه در شرق حرم قرار دارد، به چشم مي خورد. صاحب مدفن را بي بي شهربانو – دختر يزدگرد سوم و همسر امام حسين (ع) – مي دانند كه از ديد تاريخي قابل قبول به نظر نمي رسد.

بقعه جوانمرد قصاب
جوانمرد قصاب يك شخصيت نيمه افسانه اي و نيمه تاريخي است كه در پاره اي از متون به او اشاره هايي شده است. بقعه جوانمرد قصاب در فاصله 1000 متري غرب جاده تهران – شهرري به فاصله كمي از راه آهن فرعي، كارخانه گليسيرين و سيمان واقع شده است. بناي اوليه بقعه مربوط به دوره قاجاريه است.

بقعه سر قبر آقا
بقعه سرقبر آقا اكنون در داخل بافت قديمي تهران در ضلع جنوبي چهار راه مولوي انتهاي خيابان شهيد مصطفي خميني (سيروس سابق) در ميان باغي تقريباً بزرگ و قديمي قرار دارد. در زمان محمدشاه قاجار خارج از حصار شاه تهماسبي شهر تهران، مجاور ديوار معروف شاه عبدالعظيم قبرستان وسيعي قرار داشت كه وسعت آن تا زمين هاي موسوم به چال سيلابي و بازار پالان دوزها امتداد داشت. پس از فوت «حاج ميرزا ابوالقاسم» امام جمعه تهران، او را در عمارت و بقعه مجللي كه فرزندش به عنوان آرامگاه خانوادگي در اين محل ساخته بود دفن نمودند. اين محل چون داراي قبرستاني قديمي نيز بود، به سر قبر آقا شهرت يافت. طرح كلي بقعه از بناهاي دوره قاجاريه و به شكل بناهاي چهار صُفه (ايوان) اي است.

بقعه سيد گته مير
در بخش آبسرد دماوند و فاصله 35 كيلومتري اين شهرستان، امامزاده اي به نام «محمد گته مير» بر تپه بلندي مشرف به روستا كه سطح آن گورستان عمومي را پوشش داده، واقع شده است. گنبد بقعه در مركز پلان واقع شده و زير آن به مقبره اختصاص يافته است. درون يكي از بازوهاي چليپايي (صليبي)، آثار دو قبر برجسته وجود دارد كه ارتفاع يكي بيش از ديگري است و سطح آن با كاشي هاي بسيار زيبا پوشيده شده و صندوق ضريح روي آن قرار دارد. اين كاشي ها به قرون 8 و 9 هـ . ق تعلق دارند. گنبد داراي فرم تخم مرغي شكل است و زير آن داراي تزئينات گچبري زيبا و پركار است كه مي توان آن را به اواخر دوره اسلامي منتسب ساخت.

بقعه سيد ولي
اين بقعه در ضلع شرقي، منتهي اليه بازار قديم اُروسي (يك نوع كفش) دوزها واقع شده و مدخل اصلي صحن آن از سمت در جنوبي، رو به روي مدرسه «شيخ عبدالحسين» است. بناي بقعه نوشته و كتيبه اي ندارد. نام صاحب مرقد در زيارت نامه «سيد ولي بن محمد التقي الجواد» (ص) آمده حرم بقعه مربع شكل و طول ضلع آن تقريباً 5/ 3 متر است. بنا در زمان فتحعلي شاه ساخته شده است.

بقعه شاهزاده سلمان
اين بقعه در شش كيلومتري شرق شهر اشتهارد قرار دارد، و از ايوان شمالي و دو ساختمان بزرگ دو طبقه تشكيل شده است. بناي آن آجري و داراي گنبدي شكيل است. با توجه به شيوه ساختمان و طراحي گنبد مي توان گفت بناي بقعه به قرون 7 تا 9 هـ . ق تعلق دارد.

حرم امام خميني ( ره)
حرم امام خميني در بهشت زهرا از شلوغ ترين و پررفت و آمدترين مراكز زيارتي شهر تهران به شمار مي رود و در محوطه اي بسيار گسترده ساخته شده است. احداث دانشگاه، زائر سرا، مراكز تجاري – خدماتي در دستور توسعه اطراف حرم قرار دارد. در اطراف حرم، چهار گلدسته به بلندي 91 متر به شماره سال هاي زندگي امام خميني احداث شده و ارتفاع حرم تا نوك چراغ پرچم نيز سن رحلت معظم له را نشان مي دهد. دور گنبد با 72 لاله به نام 72 تن تزئين شده است. پنج در ورودي به اسم پنج تن، دروازه هاي حرم را تشكيل مي دهد.

گورستان ظهيرالدوله
در منطقه شميران در انتهاي يكي از خيابان هاي فرعي منشعب از خيابان دربند، باغي به مساحت 4300 متر مربع، آرامگاه بزرگاني چون ملك الشعراي بهار، ايرج ميرزا، رشيد ياسمي، رهي معيري، دكتر محمد حسين لقمان ادهم، محمد مسعود، ابوالحسن صبا، درويش خان، روح الله خالقي، فروغ فرخزاد، حبيب سماعي، مرتضي محجوبي است. اين باغ با دفن عليخان ظهيرالدوله داماد ناصرالدين شاه به گورستان بدل شد. اين گورستان موجب تجديد خاطرات بسياري از روشنفكران و هنرمندان است.

مجموعه گورستان هاي مسيحيان
در زمين هاي سليمانيه و دولاب تهران، مقابر و گورهاي مربوط به مسيحيان ارامنه، روس، يوناني، فرانسوي و لهستاني جاي دارد. در گورستان ارامنه سنگ قبرهايي از 150 سال پيش به جاي مانده است. و در گورستان لهستاني ها قبور برخي سربازان كشته شده جنگ جهاني دوم به چشم مي خورد. گورستان روس و يونان با مقبره زيباي شاهزاده گرجي ارتودكس مذهب، در مساحتي حدود 8000 متر مربع، مقبره سرباز گمنام جنگ جهاني دوم را با ستاره اي سرخ بر فراز آن، در دل خود جاي داده است. در گورستان كاتوليك ها و آشوريان، كتيبه هاي طولي و عرضي در اشكال گوناگون مشاهده مي شود. از ديگر گورستان هاي قديمي مي توان از گورستان بي بي زبيده ، امامزاده عبدالله، امامزاده علي اكبر، امامزاده اسماعيل نام برد.

مقبره الشعرا : يكي از جاذبترين اماكن تاريخي شهر تبريز است كه در محله قديمي سرخاب واقع است. اين مكان مدفن دهها تن از عرفا، دانشمندان و اديبان نام‌آور اين مرز و بوم مي‌باشد. معروف ترين اين بزرگان عبارتند ازمولانا محمد معروف به بابامزيد، باباحسن، خواجه عبدالرحيم آبادي، مولانا نظام الدين يحيي غوري، شيخ حسن بلغاري، مولانا محمد مغربي، سلطان پيرباب، شيخ معين الدين صفار، مولانا عبدالقادر نخجواني، مولانا بهاءالدين خاكي، مولانا ضياءالدين بزرگ، خاقاني شيرواني، اسدي طوسي، ابوالعلاء فلكي، ظهيرالدين فاريابي، قطران تبريزي، عصار تبريزي، انوري ابيوردي، شيخ محمد خياباني، ثقه الاسلام تبريزي و بالاخره سيدمحمدحسين شهريار.
اين مقبره تا پس از هجوم و غلبه عثماني‌ها در پايان سدة دهم هجري هنوز آباد و معروف بود ولي در دوران اشغال چندساله تركان به صورت ويرانه‌اي درآمد.
اين مكان در سال 1337 در پي احياء گورستان كمال، كه قبر دو كمال در آن واقع است مورد توجه مسئولين وقت قرار گرفت. در زمان بعد از انقلاب نيز از طرف مسئولين وقت وزارت ارشاد توجه بيشتري به آن شد تا اينكه بعد از مرگ استاد شهريار و دفن وي در اين گورستان، هم‌اينك يكي از مراكز جذب توريسم استان مي‌باشد.

سيد حمزه : بقعه‌ سيد حمزه‌ در محلة‌ سرخاب‌ تبريز قرار دارد. صاحب‌ كتاب‌ «روضات‌ الجنان‌ و جنات‌ الجنان‌» شكوه‌ و زيبايي‌ و بلندي‌ بنا را تعريف‌ كرده‌ و گنبد و عمارت‌ مقبره‌ را «از كمال‌ ارتفاع‌ با آفتاب‌ برابر» ستوده‌ است‌. سيد حمزه‌، كه‌ در دربار غازان‌ خان‌ از جايگاه‌ ويژه‌اي‌ برخوردار بوده‌ در سال‌ 714 هـ ق‌ به‌ دست‌ مغولان‌ كشته‌ شد و در بنايي‌ كه‌ ميرزا ابوطالب‌ - وزير آذربايجان‌- در همان‌ سال‌ بر آرامگاه‌ وي‌ احداث‌ كرده‌ به‌ خاك‌ سپرده‌ شد.

مقبره اوحدي مراغه‌اي – مراغه : اين بنا مدفن شاعر و عارف پارسي گوي ، ركن الدين ابوالحسن مراغي صاحب مثنوي جام جم است كه به سال 835 هـ . ق در گذشته است . بناي كنوني در سال 1352 توسط انجمن ملي ثبت آثار ملي بنا شده است.

اسكو - بقعه سلطان حسام الدين فرقد : اين بقعه بر فراز ككوه سلطان داغي سومين قله سهند قرار دارد و بر روي قبر آن سال 18 ه.ق ثبت شده است .

آرامگاه دو كمال : اين بنا واقع در تبريز و مدفن كمال الدين مسعود خجندي شاعر معروف قرن 8-9 ه.ق و كمال الدين بهزاد نقاش و مينياتوريست قرن 10 ه.ق است كه در ميان باغي مشجر و زيبا قرار دارد.

قبره شيخ شهاب الدين اهري – اهر : به نظر عده اي از محققين اين بنا در قرن هفتم ه.ق در زمان حياط شيخ داراي تشكيلاتي بوده است ولي در تاريخ عالم آراي عباسي قدمت اين بقعه به دوره شاه عباس صفوي نسبت داده شده است .

مقبره عون بن علي : اين بقعه در زمان ايلخانان مغول بر فراز بلندترين قله كوه سرخاب بنا شده است. اصل بنا مقبره و مسجد است، شامل 6 گنبد كه 9 اتاق در جهات شرقي، غربي و جنوبي با پوشش گنبدي و طاق آهنگ سه طرف آن را فرا گرفته است. در اواخر قاجاريه سالن در شمال گنبد خانه براي پيشگيري از رانش بنا به طرف دره شمالي اضافه شده است. هشتي در طرف جنوب و داراي ايواني با 5 ستون سنگي و اتاقهاي جانبي است كه طرفين آنرا ميلهاي سنگي بشكل مناره زينت ميدهد. معماري آن به شيوه ايلخاني است. در قرن نهم آباد بوده و در حمله عثمانيان تخريب گرديده و در زمان شاه عباس صفوي تجديد بنا شده است. بار ديگر در زلزله سال 1193 هجري ويران و اواخر قرن 13 توسط امين لشگر قهرمان ميرزا تعمير شده است. مقبره و مسجد محل زيارت و انجام مراسم مذهبي بوده است. نماي بيروني ساختمان سنگي با ايوان و ستونهاي سنگي مقرنسكاري شده و ميلهاي سنگي در طرفين بناست. نوع مالكيت بنا اوقافي است. اين بنا به عينال ، زينال يا عينالي و يا بقعه عون ابن علي نيز مشهور است بدليل ادعاي جماعت درويشان مبني بر اينكه اين بقعه مزار دو پسر حضرت اميرالمومنين علي عليه السلام است ولي بر اساس تحقيقات بدست آمده دفن شدگان در كوه سرخاب از فرزندان بي واسطه حضرت مولاي متقيان، اميرمومنان علي بن ابي طالب سلام اله عليه نبوده و شايد دو تن از پاكمردان و محبان  آن حضرت بوده اند كه نام عون بن علي و زيد بن علي داشته اند.
تعمير اساسي ديگري نيز از طرف اميرلشگر اسماعيل خان والي آذربايجان و فرمانده قشون شمالغرب در آن بنا به عمل آمده كه در سنگ نبشته منصوب به ديوار ايوان بقعه بدان اشاره شده است. در سالهاي اخير تعميرات اساسي از سوي سازمان ميراث فرهنگي كه شامل عمليات مربوط به استحكام بنا، عايقكاري پشت بام ها، توسعه ايوان ضلع شمالي جهت استراحت مراجعين و جلوگيري از رانش بنا صورت گرفته است.

مقبره آقا لار : مدفن سيد ميرفتاح الموسوي المراغي از علماي معروف مراغه متوفي به سال 1175 هجري مي باشد. بناي اوليه بقعه در سال 1175 هجري قمري به دستور ظل السطان احداث گشته و به موجب كتيبه سنگ مرمر سردر ورودي در سال 1247 هجري قمري به وسيله حاج عباسعلي بنابي كه خود در اين مقبره مدفون مي باشد، مرمت شده است.

مقبره سيد ابراهيم : وي‌ در زمان‌ آق‌قويونلوها حكمران‌ بعضي‌ از شهرهاي‌ آذربايجان‌ بوده‌ و در سال‌ 870 هـ ق‌ در گذشته‌ است‌. بقعه‌ داراي‌ صحن‌ و حرم‌ ساده‌ و بي‌ پيرايه‌ مي‌باشد و صندوق‌ چوبي‌ مشبكي‌ برروي‌ قبر نهاده‌ شده‌ و چهار تابلوي‌ روغني ‌قهوه‌ خانه‌اي‌ به‌ ديوارهاي‌ آن‌ نصب‌ گرديده‌ است‌.

مقبره شيخ سالار: اين مقبره مربوط به يكي از علماي شيعه ابو علي حمزه بن عيدالعزيز معروف به شيخ سالار از اهالي ديلم و طبرستان است او از شاگردان شيخ مفيد و علم الهدي بود

امامزاده سيدعبدالله (ع) واقع در بخش شاهرود خلخال 
 امامزاده سيدعبدالله (ع) از نوادگان حضرت امام موسي الكاظم (ع) است . آرامگاه آن حضرت در 42 كيلومتري جنوب غربي شهرستان خلخال در يك كيلومتري بخش كلور (شاهرود) در كنار چشمه زلال بسيار خنك مشهور به جيگيزات و رودخانه پرخروش شاهرود در دل كوههاي بلند منطقه قرار گرفته است . اين امامزاده مورد توجه مشتاقان اهل بيت ، ائمه اطهار (ع) مي باشد كه در اكثر مناسبتهاي مذهبي مخصوصاً (عيد قربان ، 28 صفر و 21 رمضان) جهت زيارت مرقد مطهر آن حضرت و استفاده از جاذبه هاي طبيعي آن منطقه به آنجا مي آيند و ساعتها در كنار امامزاده مراسم اجرا مي شود ، جهت برآورده شدن حاجات به آن حضرت چنگ توسل مي زنند و در اطراف سرسبز و مشجر بقعه به سياحت و استراحت مي پردازند ، ساختمان بقعه از شش سال پيش توسط هيأت امنا امامزاده تخريب و اقدام به بازسازي شده كه در مرحله پوشش سقف مي باشد . مساحت صحن و حرم و سالن حدود 300 مترمربع كه بصورت بتن آرمه با كيفيت بسيار بالايي درست شده كه نياز به مساعدت دارد ، اين مكان بعد از آماده شدن ساختمان يك مكان كاملاً زيارتي و سياحتي خواهد بود كه براي گردشگران جاذبه اين منطقه خيلي مورد توجه خواهد بود.

امامزاده سيدعبدالعزيز (ع) "سلطان ميرعزيز" نيار 
 از نوادگان حضرت امام موسي كاظم (ع) واقع در جنوب شرقي اردبيل محله نيار زادگاه مولانا شيخ احمد (مقدس) اردبيلي واقع ، از تاريخ ولادت و وفات آن حضرت سندي در دسترس نمي باشد . از قديم الايام داراي ساختمان و گنبد و براي برگزاري مراسم عزاداري و روضه خواني بود . چندين بار ساختمان آن تجديد بنا شده بطوريكه در طوق برنجي موجود در بالاي گنبد تاريخ 801 ه.ق درج گرديده است . آخرين بازسازي صحن و محوطه آن در سالهاي 76 و 77 به مناسبت برگزاري كنگره پانصدمين سالگرد تولد مولانا مقدس اردبيلي كه بطور همزمان در قم و اردبيل برگزار گرديد از محل اعتبار اختصاص كنگره مزبور و همكاري استانداري و شهرداري اردبيل انجام گرديد . صحن موجود بصورت يك دوازده ضلعي منتظم و آميخته اي از معماري روز و سنتي با گنبدي فلزي به قطر 5/6 متر احداث ، قسمت داخلي با كيفيت خوب چوبي (پانل) و فضاي سبز و درختكاري مي باشد و دور تا دور محوطه خيابان كشي شده است و ساختمان جديدالاحداث آن در مورخه 6/5/77 توسط وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي وقت افتتاح گرديد . اين امامزاده داراي چهار نفر هيأت امنا مي باشد كه با نظارت اداره اوقاف بردرآمد و هزينه آن رسيدگي مي كنند و آقاي حاج موسي الرضا قضايي مسئول هيأت امنا مي باشد .
امامزاده سيد جعفر انار 
 روستاي تاريخي انار جزو بخش مشگين شرقي از دهستان لاهرود مي باشد . از شمال غربي به لاهرود ، از شمال به روستاي فخرآباد ، از شرق به روستاي بنه لر محدود است . در قسمت شمال روستاي انار گنبدي پاك و مطهر حضرت سيدجعفر (ع) انار كه به قولي سلسله نسبش با چندين واسطه به امام موسي الكاظم (ع) مي رسد ، مشهور است . ساختمان بنايي مستطيل و از آجر قرمز ساخته شده است . تاريخ بناي ساختمان با توجه به نوشته تاريخ روي بنا به 1300 (ه.ق) است .
امامزاده سيدعمادالدين (رحيم بيگلو)
روستاي رحيم بيگلو سفلي از دهستان ارشق و دو كيلومتري با شهر رضي فاصله دارد . مسجد ساخته شده در اين روستا كه با استفاده از مصالح سنگي و چسبيده به بقعه مذكور احداث شده حدوداً 400 متر مربع مي باشد . بر روي قبر كتيبه اي به خط عربي به چشم مي خورد كه نوشته هايش ناخوانا مي باشد ، با توجه به مجسمه هاي قوچي موجود در داخل بقعه نشانگر حكومت قره قويونلوها و آق قويونلوها در قرن هشتم و نهم هجري مي باشد .
امامزاده فخرآباد
امامزاده فخرآباد كه بنايي قاجاري است به شماره 6240 در فهرست آثار تاريخي به ثبت ملي رسيده است . اين بنا واقع در ميدان اصلي روستاي فخرآباد مشگين شهر در بخش جنوب غربي به مساحت 1926، 76 متر مربع واقع شده است . پلان كنوني متشكل از دو بخش قديمي و نوساز مي باشد كه در سالهاي گذشته به دليل تعداد زياد زائرين و مسافران اقدام به احداث اين بخش نموده اند . ديوار بنا از ارتفاع 80 سانتيمتري تا زير گنبد داراي تزئينات نقاشي مربوط به دوره قاجار مي باشد كه شكوه خاصي به بنا بخشيده است.
امامزاده سيدابراهيم (ع) لاهرود 
 لاهرود در فاصله 17 كيلومتري شهر واقع شده كه از شمال به جاده مشگين شهر اردبيل و روستاي دده بيگلو از شرق به روستاي تك دام ، از جنوب شرقي به روستاي انار و از شرق به روستاي فخرآباد محدود است . تاريخ احداث بنا با توجه به مخروبه بودن توسط هيأت امنا در سال 77 خاكبرداري و احداث و تكميل شده است كه از تاريخ وفات و شجره نامه امامزاده هيچ اطلاعات دقيقي در دسترس نمي باشد .
امامزاده صدرالدين در اردبيل 
 اين بنا در جاده اردبيل – مشگين (سه كيلومتري اردبيل) قرار دارد و قدمت آن به دوره صفوي مي رسد و تاريخ ثبت اين بنا 10/10/81 با شماره ثبتي 6688 مي باشد . امامزاده صدرالدين از فرزندان امام موسي كاظم مي باشد . از بغداد به شهر ري آمد و مدتي در آنجا اقامت گزيد و سپس به اردبيل آمده و در اين شهر ساكن شد و در اردبيل درگذشت . امامزاده بدالدين و حمزه از برادران وي مي باشند. اين بنا داراي پي سنگي با ديواري آجري با ملات ماسه آهك مي باشد . دور تا دور آن كلافي چوبي ايجاد شده گنبد آجري كم ارتفاع قسمت محل مدفن را پوشش داده است . اين امامزاده بعنوان زيارتگاه مورد استفاده عموم قرار مي گيرد . همچنين در ايام خاص هيئتهايي در آنجا برگزار مي شود . مالكيت آن در دست اداره اوقاف مي باشد . در بخش جنوبي امامزاده يك باغ و در شمالش حياط بزرگ دهقاني است و خادم بقعه در آن زندگي مي كند . در ورودي بقعه در سمت شمال آن واقع شده و به راهروي باريكي باز مي شود كه از شرق به غرب كشيده شده و دو انتهاي راهرو به دو حجره براي بيتوته كردن زائران منتهي مي گردد . در وسط اين دالان در ضلع جنوبي آن دري است كه به مقبره باز مي شود ، درب در وسط اتاقي است كه تقريباً 6×5 متر ابعاد آن مي باشد كه گنبدي كم ارتفاع سقف آنرا پوشش داده است .
امامزاده سيدصالح (ع)
امامزاده صالح (ع) كه بقعه شريف آن بزرگوار در ميدان عالي قاپو روبروي مسجد ملا مومن اردبيل واقع شده ، اكثر مردم منطقه آن حضرت را از اولاد يا نوادگان امام موسي كاظم (ع) مي دانند بعضي ها بنا به نوشته كتاب اختران تابناك از اولاد امام حسن مجتبي (ع) مي دانند . تاريخ ولادت و وفات آن حضرت مشخص نيست . اين بنا در ميدان عالي قاپو – كوچه اونچي ميدان – در حريم درجه چهار بقعه شيخ صفي واقع شده است . به نقل از كتاب بحرالانساب تاريخچه ساخت بناي اين امامزاده در دوره صفويه بوده است . مالكيت اثر با توجه به اينكه بنا يك مكان زيارتي (امامزاده) است ، وقفي بوده و هم اكنون در اختيار هيئت امناي مساجد مي باشد . اين بنا شامل رواق – حرم صحن و مسجد بوده كه نماي جنوبي آن مركب از ايواني با طاق نيم گنبد و تزئينات كاشي كاري بوده است . تنها قسمت باقيمانده از بناي قديمي يك ساختمان هشت ضلعي است كه ضريح در آن قرار دارد .

امامزاده سيدسليمان (ع) فخرآباد
روستاي فخرآباد در 25 كيلومتري مشگين شهر در شمال شرقي مشگين شهر واقع شده است . با توجه به شجره نامه مؤسسه دائره المعارف بقاع متبركه اين امامزاده سيدي جليل و شريف و داراي يك فرزند بنام حمزه بود كه او نيز داراي فرزندي بنام يوسف مي باشد و تداوم نسل سليمان از اوست كه پس از تسلط بني اعمالش بر مشاغل سياسي و اجتماعي منطقه شيراز ابتدا به آنجا مهاجرت و بعد به جهت شهادت پسر عمويش بنام عباس بن اسحاق الهلواس بن العباس بن اسحاق بن الامام موسي الكاظم در اردبيل جهت زيارت مرقد او به آنجا مسافرت كرده و به خواهش اهالي منطقه در آنجا ماندگار شده است . از تاريخ وفات او هيچ اطلاعي در دست نيست . اما احتمال مي رود كه در اواخر نيمه اول قرن پنجم وفات يافته و در اين مكان (فخرآباد) به خاك سپرده شده و بعداً بر سر تربت او مزاري بنا نموده و تاكنون زيارتگاه اهل دل است و در غالب اسناد محلي از او به عنوان فرزند بلافصل امام موسي الكاظم (ع) عنوان شده كه داراي مهر و امضاي علما و فرهيختگان و بزرگان اردبيل مي باشد . ساختمان بنا واقع در ميدان اصلي روستا در بخش جنوب غربي محوطه اي به مساحت 76/1926 متر مربع واقع شده است . پلان كنوني متشكل از دو بخش قديمي و نوساز مي باشد كه در سالهاي گذشته به دليل تعداد زياد زائران و مسافران اقدام به احداث اين بخش نموده اند . گنبدخانه در بخش جنوب شرقي شبستان قديمي واقع شده كه مدفن امامزاده مي باشد . پلان اين بخش هشت گوش و داراي يك ورودي در قسمت شمالي شبستان مي باشد كه در سالهاي گذشته جهت تفكيك ورودي مردانه و زنانه در گاهي ديگري ايجاد كرده اند . اين قسمت داراي چهار نورگير در پاي گنبد مي باشد . ديوار بنا از ارتفاع 80 سانتي متري تا زيرگنبد داراي تزئينات نقاشي مربوط به دوره قاجار است كه شكوه خاصي به بنا بخشيده است . پوشش گنبد جناغي مي باشد كه قسمت داخل گنبد گچكاري و بخش خارجي آن در سالهاي گذشته با كاشي هشت گوش فيروزه اي پوشش داده شده است .
امامزاده سيد دانيال (ع) " روستاي خانقاه سادات"
امامزاده سيد دانيال (ع) در سه كيلومتري شرق شهر خلخال در ميان كوههاي نسبتاً مرتفع بقعه مطهر امامزاده سيد دانيال (ع) فرزند اما موسي الكاظم (ع) و برادر ناتني حضرت امام رضا (ع) واقع شده كه تابستانهاي خنك و زمستان پربرف دارد . هر سال عده اي كثيري از زائران و مشتاقان اهل بيت (ع) از اطراف و اكناف منطقه به زيارت مرقد مطهر بخصوص در عيد قربان و 28 صفر و 21 رمضان و ديگر اعياد اسلامي مشرف مي شوند . ساختمان بقعه از دو قسمت صحن و حرم امامزاده كه از قدمت بيشتري برخوردار بوده بعداً دو باب مسجد و زائرسرا و دو باب نشيمن خادم و يك سالن محل برگزاري مراسم به آن اضافه شده است . اين بنا داراي محوطه و حياط وسيع مي باشد كه اخيراً جهت اجراي طرح اطراف بقعه اقدام شده كه انشاءا... در صورت اجرا خيلي محيط جذاب خواهد شد .
امامزاده سيدابراهيم (ع) لاهرود 
 لاهرود در فاصله 17 كيلومتري شهر واقع شده كه از شمال به جاده مشگين شهر اردبيل و روستاي دده بيگلو از شرق به روستاي تك دام ، از جنوب شرقي به روستاي انار و از شرق به روستاي فخرآباد محدود است . تاريخ احداث بنا با توجه به مخروبه بودن توسط هيأت امنا در سال 77 خاكبرداري و احداث و تكميل شده است كه از تاريخ وفات و شجره نامه امامزاده هيچ اطلاعات دقيقي در دسترس نمي باشد .
امامزاده صدرالدين در اردبيل 
 اين بنا در جاده اردبيل – مشگين (سه كيلومتري اردبيل) قرار دارد و قدمت آن به دوره صفوي مي رسد و تاريخ ثبت اين بنا 10/10/81 با شماره ثبتي 6688 مي باشد . امامزاده صدرالدين از فرزندان امام موسي كاظم مي باشد . از بغداد به شهر ري آمد و مدتي در آنجا اقامت گزيد و سپس به اردبيل آمده و در اين شهر ساكن شد و در اردبيل درگذشت . امامزاده بدالدين و حمزه از برادران وي مي باشند. اين بنا داراي پي سنگي با ديواري آجري با ملات ماسه آهك مي باشد . دور تا دور آن كلافي چوبي ايجاد شده گنبد آجري كم ارتفاع قسمت محل مدفن را پوشش داده است . اين امامزاده بعنوان زيارتگاه مورد استفاده عموم قرار مي گيرد . همچنين در ايام خاص هيئتهايي در آنجا برگزار مي شود . مالكيت آن در دست اداره اوقاف مي باشد . در بخش جنوبي امامزاده يك باع و در شمالش حياط بزرگ دهقاني است و خادم بقعه در آن زندگي مي كند . در ورودي بقعه در سمت شمال آن واقع شده و به راهروي باريكي باز مي شود كه از شرق به غرب كشيده شده و دو انتهاي راهرو به دو حجره براي بيتوته كردن زائران منتهي مي گردد . در وسط اين دالان در ضلع جنوبي آن دري است كه به مقبره باز مي شود ، درب در وسط اتاقي است كه تقريباً 6×5 متر ابعاد آن مي باشد كه گنبدي كم ارتفاع سقف آنرا پوشش داده است .
امامزاده سيدصالح (ع)
امامزاده صالح (ع) كه بقعه شريف آن بزرگوار در ميدان عالي قاپو روبروي مسجد ملا مومن اردبيل واقع شده ، اكثر مردم منطقه آن حضرت را از اولاد يا نوادگان امام موسي كاظم (ع) مي دانند بعضي ها بنا به نوشته كتاب اختران تابناك از اولاد امام حسن مجتبي (ع) مي دانند . تاريخ ولادت و وفات آن حضرت مشخص نيست . اين بنا در ميدان عالي قاپو – كوچه اونچي ميدان – در حريم درجه چهار بقعه شيخ صفي واقع شده است . به نقل از كتاب بحرالانساب تاريخچه ساخت بناي اين امامزاده در دوره صفويه بوده است . مالكيت اثر با توجه به اينكه بنا يك مكان زيارتي (امامزاده) است ، وقفي بوده و هم اكنون در اختيار هيئت امناي مساجد مي باشد . اين بنا شامل رواق – حرم صحن و مسجد بوده كه نماي جنوبي آن مركب از ايواني با طاق نيم گنبد و تزئينات كاشي كاري بوده است . تنها قسمت باقيمانده از بناي قديمي يك ساختمان هشت ضلعي است كه ضريح در آن قرار دارد .

امامزاده سيدسليمان (ع) فخرآباد 
 روستاي فخرآباد در 25 كيلومتري مشگين شهر در شمال شرقي مشگين شهر واقع شده است . با توجه به شجره نامه مؤسسه دائره المعارف بقاع متبركه اين امامزاده سيدي جليل و شريف و داراي يك فرزند بنام حمزه بود كه او نيز داراي فرزندي بنام يوسف مي باشد و تداوم نسل سليمان از اوست كه پس از تسلط بني اعمالش بر مشاغل سياسي و اجتماعي منطقه شيراز ابتدا به آنجا مهاجرت و بعد به جهت شهادت پسر عمويش بنام عباس بن اسحاق الهلواس بن العباس بن اسحاق بن الامام موسي الكاظم در اردبيل جهت زيارت مرقد او به آنجا مسافرت كرده و به خواهش اهالي منطقه در آنجا ماندگار شده است . از تاريخ وفات او هيچ اطلاعي در دست نيست . اما احتمال مي رود كه در اواخر نيمه اول قرن پنجم وفات يافته و در اين مكان (فخرآباد) به خاك سپرده شده و بعداً بر سر تربت او مزاري بنا نموده و تاكنون زيارتگاه اهل دل است و در غالب اسناد محلي از او به عنوان فرزند بلافصل امام موسي الكاظم (ع) عنوان شده كه داراي مهر و امضاي علما و فرهيختگان و بزرگان اردبيل مي باشد . ساختمان بنا واقع در ميدان اصلي روستا در بخش جنوب غربي محوطه اي به مساحت 76/1926 متر مربع واقع شده است . پلان كنوني متشكل از دو بخش قديمي و نوساز مي باشد كه در سالهاي گذشته به دليل تعداد زياد زائران و مسافران اقدام به احداث اين بخش نموده اند . گنبدخانه در بخش جنوب شرقي شبستان قديمي واقع شده كه مدفن امامزاده مي باشد . پلان اين بخش هشت گوش و داراي يك ورودي در قسمت شمالي شبستان مي باشد كه در سالهاي گذشته جهت تفكيك ورودي مردانه و زنانه در گاهي ديگري ايجاد كرده اند . اين قسمت داراي چهار نورگير در پاي گنبد مي باشد . ديوار بنا از ارتفاع 80 سانتي متري تا زيرگنبد داراي تزئينات نقاشي مربوط به دوره قاجار است كه شكوه خاصي به بنا بخشيده است . پوشش گنبد جناغي مي باشد كه قسمت داخل گنبد گچكاري و بخش خارجي آن در سالهاي گذشته با كاشي هشت گوش فيروزه اي پوشش داده شده است .
امامزاده سيد دانيال (ع) " روستاي خانقاه سادات"
امامزاده سيد دانيال (ع) در سه كيلومتري شرق شهر خلخال در ميان كوههاي نسبتاً مرتفع بقعه مطهر امامزاده سيد دانيال (ع) فرزند اما موسي الكاظم (ع) و برادر ناتني حضرت امام رضا (ع) واقع شده كه تابستانهاي خنك و زمستان پربرف دارد . هر سال عده اي كثيري از زائران و مشتاقان اهل بيت (ع) از اطراف و اكناف منطقه به زيارت مرقد مطهر بخصوص در عيد قربان و 28 صفر و 21 رمضان و ديگر اعياد اسلامي مشرف مي شوند . ساختمان بقعه از دو قسمت صحن و حرم امامزاده كه از قدمت بيشتري برخوردار بوده بعداً دو باب مسجد و زائرسرا و دو باب نشيمن خادم و يك سالن محل برگزاري مراسم به آن اضافه شده است . اين بنا داراي محوطه و حياط وسيع مي باشد كه اخيراً جهت اجراي طرح اطراف بقعه اقدام شده كه انشاءا... در صورت اجرا خيلي محيط جذاب خواهد شد .

آرامگاه امامزاده عبدالله (ع)
بناي آرامگاه امامزاده عبدالله (ع) بر روي سطح مرتفعي كه روبروي آن دامنه شيب دار تا رودخانه انتهاي دره مي باشد ، قرار گرفته است كه بوسيله پل ساخته شده روي رودخانه و پله هائي دسترسي و زيارت از آن امكانپذير مي شود . آرامگاه از دو قسمت ورودي و صحن اصلي تشكيل شده است . در زير طاق گنبدي شكل آرامگاه و ضريح مشبك و فلزي سه قبر وجود دارد كه قبر امامزاده عبدالله (ع) در وسط قرار دارد، دو قبر ديگر در طرفين قبر امامزاده عبدالله (ع) قرار گرفته است . در ضلع شرقي ديوار بيروني آرامگان كتيبه هائي مربوط به دوران اسلامي كه نقوشي مانند علي علي و با علامت شمشير و علائم ديگر مانند ستاره دنباله دار در ارتفاع حدود 120 سانتي متري تعبيه شده است ، زيارتنامه اي سنگي ديگري به سال 1330 بر ديوار آن نصب شده است . در خصوص اين آرامگاه روايات متعدد وجود دارد ، از جمله اينكه قبر متبركه آقا بر روي يك كنده صخره اي گنبدي شكل در زيرزمين قرار گرفته كه ورودي آن از دامنه شيب دار مقابل آرامگاه بوده و اكنون مسدود شده است . همچنين در مورد بناي آرامگاه بنا به اظهار صاحب نظران و سالخوردگان چندين بار دستخوش تغيير و تحول گرديده است . براساس همان اظهارات اين امامزاده داراي آرامگاهي با عظمت بوده كه ديوارهاي آن از سنگهاي سياه مكعب مستطيل شكل ساخته شده و داراي گنبدي زيبا بوده است . براثر عوامل مختلف بناي اوليه آن از بين رفته و بناي فعلي توسط اهالي بر روي آن احداث شده است. وجود شجره نامه اي مستند و ممهور به مهر بزرگان و عالمان وقت قوياً تعلق آرامگاه به آقا امامزاده عبدالله (ع) را ثابت مي كند.
ساير امامزاده ها
امامزاده دختر در محله اوچ دكان اردبيل ، امامزاده خلخال در شهر خلخال ، امامزاده مير زمان در روستاي خمس اردبيل و سيد ابراهيم در روستاي خمس اردبيل از ديگر امامزاده هاي تاريخي استان اردبيل هستند .

بايزيد بسطامي : از بزرگمردان عرفان و مشايخ صوفيه است كه در شرح احوالش بزرگان و شخصيتهاي بسياري گفته اند و نوشته اند بايزيد بسطامي از رجال قرن دوم و سوم هجري مي باشد. پدرش سروشان از زردشتيان بسطام بود كه بعد به اسلام گرويد. از او نقل است كه مي فرمايد : «از بايزيدي بيرون آمدم چون مار از پوست، پس نگه كردم عاشق و معشوق و عشق يكي ديدم »

شيخ ابوالحسن خرقاني: علي بن جعفر يا علي بن احمد خرقاني يكي از اكابر مشايخ طريقت است. وي به سال 348 هجري و يا به قولي 351 يا 352 در خرقان ديده به جهان گشود و در سال 425 هجري در هفتادو چند سالگي در همان ديار جهان را بدرود حيات گفته است. شيخ در آغاز زندگي به تحصيل علوم دين همت گماشت و در آن سرآمد ديگران شد و سپس به طريقت تصوف تمايل كرد و با مجاهدت به مقاماتي شايان دست يافت. در حكايات آمده است كه شيخ ابو سعيد ابوالخير عارف مشهور و شيخ الرئيس ابن سينا فيلسوف نامي، گويند: سلطان محمود غزنوي به ديدار شيخ شتافته و از محضر وي كسب فيض نموده است. از شاگردان ممتاز و مشهور شيخ ابوالحسن خرقاني، خواجه عبدا... انصاري عارف نامي قرن پنجم هجري است كه ساليان متمادي در خرقان زيسته و از انفاس شيخ بهره ها جسته است. آرامگاه وي در كيلومتر 24 جاده شاهرود- آزاد شهر، روستاي قلعه نو خرقان واقع شده است.

منوچهري دامغاني: از شاعران بزرگ قرن پنجم هجري – قمري است. از ويژگيهاي شعر او بكاربردن تشبيهات بكر و بسيار عالي است. يكي ديگر از ابتكارات او در شعر «مسمط» است كه بدون ترديد پيش از او كسي در شعر فارسي چنين سبكي بكار نبرده است.

شيخ حسين مزجي: وي از علما و محققان بزرگ بوده است، تحصيلات خود را در شاهرود آغاز كرد و در مشهد مقدس ادامه داد. سپس براي تكميل مراحل علمي به نجف عزيمت كرد، از محضر استاداني چون ميرزاي شيرازي و آقا سيد حسين اصفهاني بهره برد و به زودي در زمره شاگردان ممتاز آنان قرار گرفت. او پس از تكميل دروس به زادگاهش مراجعت كرد و مدتي به تدريس و تبليغ مشغول گرديد. آنگاه در سال 1325 ه.ش به تهران رفت و در آنجا به تدريس علوم اسلامي بخصوص فقه و اصول پرداخت. فوت وي در سال 134 ه.ش اتفاق افتاده است.
آيت الله حاج شيخ علي شاهرودي (كلامويي) : از انديشمندان و بزرگان نجف بود. براي تحصيل علم از وطن به تهران عزيمت كرد. پس از پنج سال به نجف اشرف رفت. از محضر مرحوم آخوند خراساني كسب فيض نمود و پس از اخذ درجه اجتهاد در كربلا حوزه درسي تشكيل داد. او در مدت 15 سال شاگردان بسياري تربيت كرد. وفات وي از بيستم ربيع الثاني 1351 ه.ق در 63 سالگي اتفاق افتاد. توضيح المسائل رساله علميه فارسي و شرح بر عروة الوثقي از آثار علمي او است.

آيت الله العظمي حاج سيد محمود شاهرودي:مرجع بزرگ شيعيان حضرت آيت الله العظمي شاهرودي در سال 1293 ه.ق در روستاي قلعه آقا عبد الله، از توابع شهر بسطام در خانواده اي اصيل و مذهبي، قدم به عرصه گيتي نهاد. وي خواندن و نوشتن را در زادگاهش آموخت و به خاطر علاقه وافر به كسب علوم و معارف اسلامي، وارد حوزه علميه بسطام گرديد. علوم مقدماتي را نزد عالم فرزانه فاضل بسطامي فرا گرفت. سپس به حوزه علميه بيد آباد شاهرود رفته، و از محضر مرحوم مدرس و اساتيد ديگري استفاده كرد. او پس از گذراندن تحصيلات مقدماتي در حوزه علميه بسطام و شاهرود به مشهد مقدس عزيمت كرد وي با تلاش فراوان در 35 سالگي به مدارج عالي علمي دست يافت و با اخذ درجه اجتهاد به توصيه آيت الله ملا محمد كاظم خراساني راهي نجف اشرف گرديد.

ابن يمين فريومدي : از نامدارترين شاعران قطعه سراي زبان فارسي است و هنر وي بكار بردن مضامين اخلاقي و اجتماعي در قطعات شيرين و دل انگيز است. وي در سال 685 يا 686 ه – ق ديده به جهان گشود و در سال 769 ه – ق چشم از جهان فرو بست. او مسلمان و شيعي مذهب بود و نسبت به حضرت مولي الموحدين اظهار ارادت و علاقه اي خاص داشت.

فروغي بسطامي : وي از بزرگان بسطام بود و يكي از بزرگترين غزل سرايان عصر اخير به شمار مي آيد. تاريخ تولد او را 1213 ه – ق در دوره قاجار مي دانند. در غزل هاي او موجي از احساس عميق شاعرانه به چشم مي خورد.

شيخ علاء الدوله سمناني: اين عارف مشهور و نامي ايراني در سال 659 ه – ق در بيابانك سمنان ولادت يافت و در دوم ماه رجب سال 736 ه – ق در صوفي آباد سمنان چشم از جهان فرو بست و همان جا مدفون است. كتابهاي بسياري در فقه و حديث و لغت و ادب از او به جاي مانده است.

دانشمندان - شيخ صدوق : حسن فاضل - ميرزا سيد صدر الحفاظ - حسين بن ابراهيم القمى - حسين بن بهاء الدين - حسين بن الخراز القمى - سديدالدين بن اسحق بن داود القمى - عباس فيض - عبدالحسين ابن الدين - عبدالله بن الحسن بن بابويه - مهدى رضوى - حسن رضائي  
فقها و محدثين - حسن نويسي : حسين بن احمد بن ادريس القمى الاشعرى - حسين بن الحسن بن ابان - حسين بن حسن بندار - حسين بن حسن بن الفارسى - حسين حاج آخوند - حسين كوچه حرمى - مهدى حرمى قمى

شاعران : حسين حسينى -  حيرانى قمى - شيخ عبدالله بن مالك اشعري -  محمد علي بيگدلي آذري -  سيد مهدي فاطمي - محمود تندري - فضل الله تابش - محمد علي مجاهدي - شيخ محمد علي انصاري - سيد جال الدين اعتمادي - سيد احمد موسوي -  عبد الحسين وكيلي - مرتضي آقايي

شيخ صدوق : ابوجعفر محمد بن علي ابن بابويه قمي ملقب به شيخ صدوق از پيشتازان علم حديث بود و در سال ۳۰۵ ه.ق در شهر مقدس قم متولد شد . ولادت اين عالم فقيه با آغاز نيابت حسين بن روح سومين نائب خاص امام زمان هم زمان بوده‌است . پدر شيخ صدوق علي بن الحسين بن بابويه قمي ، از فقهاي بزرگ اسلام و در زمان امام حسن عسگري و امام زمان مي زيسته و مورد احترام آن امامان بوده‌ است . از ميان مهمترين شاگردان وي مي‌تواند به دانشمند بلند آوازه ، محمد بن نُعمان معروف به شيخ مفيد نام برد كه خدمات بسياري به جهان اسلام ارائه كرد و آثار به جاي مانده از وي حكايت از وسعت معلومات او دارد .از جمله مهمترين شاگردان وي مي توان به ابن غضائري ، ابو عبدالله ، حسين بن عبيد الله بن ابراهيمله ، برادرش حسين بن علي بن بابويه قمي ، شيخ جليل ، ابو الحسن ، جعفر بن حسين حسكه قمي ، استاد شيخ طوسي ، شيخ ابو جعفر ، محمد بن احمد بن عباس بن فاخر دوريستي، معاصر شيخ طوسي ، برادر زاده اش شيخ ثقه الدين حسن بن حسين بن علي بن موسي بن بابويه ، حسن بن محمد قمي (مؤلف تاريخ قم) ، علي بن احمد بن عباس نجاشي (پدر نجاشي) ، شيخ ابو البركات ، علي بن حسن خوزي ، ابو القاسم ، علي بن محمد بن علي خزاز ، ابو زكريا ، محمد بن سليمان حمراني و ... اشاره كرد . سرانجام شيخ صدوق اين عالم بزرگوار پس از گذشت هفتاد و چند سال از عمر شريف و پر بركتش در سال ۱۳۸۱ ه.ق دعوت حق را لبيك گفت و در شهر ري ديده از جهان فرو بست. پيكر پاكش در ميان غم و اندوه مردمان در نزديكي مرقد مطهر حضرت عبدالعظيم مدفون گرديد . امروزه آرامگاهش به نام ابن بابويه در شهر ري مشهور و قبر منورش زيارتگاه مسلمانان و محل استجابت دعاي مؤمنان است . شيخ‌ طوسي نوشته ‌است كه شيخ صدوق ۳۰۰ جلد كتاب تأليف كرده‌است و در فهرست خود ۴۰ كتاب و شيخ نجاشي ۱۸۹ كتاب از وي نام برده‌اند . كتاب‌هاي شيخ صدوق همه در نهايت نيكويي و استحكام و در زمينه‌هاي متنوعي نوشته شده‌اند كه اين خود نشانگر قدرت علمي و آشنايي گسترده او با علوم اسلامي است . برخي از مهم‌ترين آثار ايشان عبارت‌اند از : من لا يحضره الفقيه (دومين كتاب از چهار كتاب روايي معتبر شيعه در زمينه احكام الهي و فقه) ، علل الشرايع (درباره فلسفه احكام و علت تشريع آن‌ها است) ، كمال الدين و تمام النعمه (درباره اثبات وجود امام زمان و غيبت طولاني آن حضرت از نظر عقلي و نقلي) ، كتاب التوحيد ، الخصال ، الامالي ، عيون اخبار الرضا ، كتاب صفات شيعه ، كتاب مصادقه الاخوان ، كتاب اثبات ولايت علي عليه‌السلام ، كتاب معرفت ، كتاب مدينه العلم، كتاب مقنع در فقه ، كتاب معاني الاخبار ، كتاب مشيخته الفقيه و كتاب عيون الاخبار.

حسن رضائي : فرزند سيد عزيز الله رضائى هر دو از فرهنگيان قم و مؤسسان و مديران مدارس جديد قم بوده اند . سيد حسن در سال 1331 قمرى مدرسه هايى با شركت عده اى از نيكوكاران با وجوه خيريه تأسيس كرد و پس از شش سال اين مدرسه در سال 1340 قمرى مطابق 1300 شمسى ، دولتى گرديد. اين مدرسه ابتدا به نام احمديه موسوم بود و پس از اينكه فرهنگ قم آن را تحت اداره خود درآورد به نام "حكمت" نامگذارى شد ، سيد عزيز الله رضائى پدر او نيز در سال 1332 قمرى مطابق 1292 شمسى با كمك عده اى از دوستداران فرهنگ ، مدرسه هايى براى تربيت و سرپرستى اطفال يتيم تشكيل دادند . در بدو تأسيس 20 طفل يتيم را براى تربيت پذيرفته و مخارج لباس و كتاب آنها را نيز تكفل كردند دو سال بعد در سال 1298 شمسى مدرسه دو كلاس نيز تأسيس كرد كه پس از چند سال به مدرسه احمديه كه تحت نظر فرزندش اداره مى شد ، ضميمه گرديد.

حسن نويس : فرزند ملا نصير ، ازمجتهدين بزرگ و مدرسين با ارج حوزه علميه قم بودند . در سال 1291 قمرى در دهكده "نويس" كه از روستاهاى قم است متولد شده و سپس براى تحصيل به حوزه علمى آمده و درخدمت حاج ميرزا محمد ارباب به كسب فضائل مشغول شده است ، در سال 1322 هجرى قمرى بهنجف اشرف تشرف يافته و در آن سامان از محضر آيت الله خراسانى و علامه طباطبائى يزدىمستفيض گشته است و پس از چهار سال اقامت در اعتاب مقدسه به قم مراجعت و در اين شهرتوطن كردند ، ايشان را تأليفات و يادداشت هايى در فقه و اصول است كه طبع نشده ،وفات او در سال 1371 قمرى واقع شد .

حسين (ميرزا سيد صدر الحفاظ) :از دانشمندان بزرگ اخير قم فرزند ميرزا سيد حسين صدر الحفاظ پس از فوت پدرش شغل او را عهده دار شد ولى علاقه او به تحصيل معارف و علوم باعث شد كه شغل پدر را از دست گذاشت و به تهران رفت و خدمت ميرزا ابوالحسن جلوه و آقا محمدرضا قمشهاى به تحصيل فلسفه و حكمت پرداخت، پس از وفات دو استاد خود به اعتاب مقدسه رهسپار و در آنجا به خدمت مرحوم ميرزاحسن شيرازى مشرف شد و پس از 10 سال كوشش و اجتهاد به تهران مراجعت و در همانجامتوطن گرديد و در سال 1334 در همان شهر به رحمت ايزدى پيوست .

آرامگاه سهراب سپهري
سهراب سپهري شاعر، عارف مشرب و طبيعت گراي معاصر است كه در سال 1307 ه.ش در كاشان متولد شد و در سال 1359 ه.ش دارفاني را وداع گفت و در روستاي مشهد اردهال كاشان به خاك سپرده شد.

آرامگاه مجلسي
اين آرامگاه در گوشه شمال غربي مسجد جامع اصفهان واقع شده و مدفن چند تن از علماي بزرگ شيعه، از جمله آخوند ملا محمد تقي مجلسي و فرزندش آخوند ملا باقر مجلسي_ صاحب بحارالانوار- است.

امامزاده آقا علي عباس
در 8 كيلومتري «بادرود» و 35 كيلومتري شمال شرقي نطنز (حدود 60 كيلومتري كاشان) بقعه و بارگاه باشكوهي با صحن وسيع و ساختمان هاي متعدد قرار دارد و منسوب است به فرزند امام موسي كاظم (ع) كه به امامزاده آقا علي عباس معروف است.

زينبيه
بعد از دروازه طوقچي (ميدان قدس)، در كنار غربي جاده اردستان، در قريه اي به نام اوزنان يكي از مهم ترين زيارتگاه هاي اصفهان قرار دارد. اين محل آرامگاه يكي از دختران بزرگوار امام هفتم (ع) است.
 

بقعه شاه زيد
در شرقي ترين قسمت محله قديمي كرواسكان –خيابان بزرگمهر كنوني، بناي يكي ديگر از امامزاده هاي اصفهان به نام شاه زيد واقع شده كه در دوره پادشاهي شاه محمد خدابنده صفوي بنا شده است.

بقعه ستي فاطمه
يكي از اماكن مقدس اصفهان به نام ستي فاطمه، در مجاورت بقعه شاهزادگان قرار دارد. بقعه ستي فاطمه، مقبره و ضريح دارد و معروف است كه شخص مدفون در اين آرامگاه، فاطمه صغري بنت حضرت موسي بن جعفر (ع) است. ساختمان صحن و بقعه آن از دوره صفويه به يادگار مانده است.