كاخ موزه گرگان :
ساختمان كاخ در مركز شهر در خياباني به همين نام در پارك شهر گرگان قرار دارد. اين بنا در دوره پهلوي اول بر روي فنداسيون ساختماني متعلق به دوره صفوي احداث شده و مساحت آن 250 مترمربع و در دو طبقه و سقف شيرواني مي باشد.
كاخ موزه گرگان در سال 1343 هـ.ش همزمان با افتتاح پارك شهر، كتابخانه، ايستگاه راه آهن گرگان بطور رسمي افتتاح گرديد و در همين زمان اين موزه شامل 152 قلم آثار و اشياء تاريخي و فرهنگي از هزاره پنجم قبل از ميلاد تا اوايل دوره اسلامي بود.
اين موزه به عنوان اولين موزه شمال كشور و چهارمين موزه تخصصي باستان شناسي در كشور محسوب مي گرديد. اما در سال 1361 هـ. ش تعطيل شد و قسمت عمده اي از اشياء فوق به مركز مازندران انتقال يافت.

موزه گرگان : 
موزه گرگان در ارديبهشت ماه سال 1343 در كاخ سلطنتي واقع در پارك شهر فعلي افتتاح شد تا سال 1358 در اين مكان داير و داراي 152 قلم اشياء تاريخي و فرهنگي بود. اما ساختمان فعلي موزه گرگان در خيابان شهدا و جنب امامزاده عبداله شهر گرگان قرار دارد كه در سال 1355 به عنوان موزه سنگ قبر افتتاح شد و در بهمن 1376 با افزودن اشياء باستان شناسي به صورت موزه منطقه اي در آمد.
ساختمان موزه داراي چهار بخش است : طبقه زيرين بخش مردم شناسي را تشكيل مي دهد كه اشيايي از ابزار و آلات روزمره زندگي، پوشاك و فرهنگ مادي اقوام ساكن و مهاجر اين استان را به نمايش گذاشته است. طبقه اول بخش باستان شناسي را تشكيل داد و اشياء و مواد تاريخي و فرهنگي از حفريات تورنگ تپه، شهر جرجان، … از عصر آهن تا دوره قاجار به نمايش گذاشته شده است. در طبقه همكف بخش اداري، نگهباني و مرمت اشياء و مواد فرهنگي مستقر است. در محوطه بيروني و حياط سر پوشيده موزه با طاق هاي نيم استوانه اي، بخش سنگ مزارهاي بدست آمده گورستان هاي قديمي منطقه به نمايش عموم در آمده است.

موزه تاريخ طبيعي ميرزا بايلو :
موزه تاريخ طبيعي به موزه هايي اطلاق مي شود كه از يك سو، محل ثبت و ضبط كليه ي اسناد و مدارك و شواهد مربوط به طبيعت و علوم طبيعي در نقاط جغرافيايي معيني باشد و از سوي ديگر به عنوان مركزي جهت انجام پژوهش در زمينه هاي فوق باشد.
موزه حيات وحش ميرزابايلو در سال 1362 در ضلع شرقي پارك ملي گلستان تاسيس و راه اندازي شد. اين موزه به عنوان يكي از مراكز حفظ تاريخ طبيعي منطقه و استان گلستان شامل گونه هاي جالب و متنوعي از جانوران مي باشد. بطور قطع بازديد از اين موزه علاوه بر شناخت پوشش جانوري منطقه، به لحاظ تحقيقات علمي نيز جالب توجه خواهد بود.

موزه بزرگ بندر عباس 
 موزه بزرگ استان يكي از نقاط ديدني استان هرمزگان واقع در شهر بندرعباس در بخش مركزي شهرستان بندر عباس در استان هرمزگان در جنوب ايران واقع شده ‌است. اين موزه با مساحتي بالغ بر ۲۰۰۰ متر مربع در سه طبقه احداث گرديده و داراي چهار گالري شامل مكتب، خانه و سكونت، بازار و كسب، زراعت و حياط مي‌باشد. اين موزه توسط سازمان ميراث فرهنگي هرمزگان راه اندازي شده و شامل كليه لوازم و صنايع دستي مي‌باشد. در اين موزه انواع وسايل پخت و پز آب كشي و نگهداري آب، پوشاك محلي، نسخ خطي، سكه‌هاي قديمي و غيره نگهداري مي‌شود.
موزه مردم شناسي
موزه مردم شناسي جناح از توابع بخش جناح شهرستان بستك و از نقاط ديدني استان هرمزگان در جنوب ايران است. اين موزه توسط سازمان ميراث فرهنگي بخش جناح راه اندازي شده ‌است. موزه داراي شش گالري با احجام مختلف است. در اين موزه انواع وسايل پخت و پز آب كشي و نگهداري آب، پوشاك محلي، صنايع دستي، نسخ خطي، سكه‌هاي قديمي و وسايل كشاورزي سنتي، دست نوشته‌ها، نگهداري مي‌شود. اين موزه در جناح (شهر) در شهرستان بستك هرمزگان واقع مي‌باشد. موزه مذكور صرفاً با تلاش شخصي فرهنگ دوست به نام عبدالرحمن عبدالهي و به همت شوراي اسلامي وقت شهر جناح در خانه كهن شيخ محمد نورخان راه اندازي و در شمار موزه‌هاي سازمان ميراث فرهنگي كشور به ثبت رسيده‌ است.
ساير موزه ها 
 از ديگر موزه هاي موجود در اين استان مي توان به موزه گنجينه آب بندرعباس واقع در بلوار امام خميني و موزه مردم شناسي بندرعباس در محله اوزي ها اشاره كرد.

بندر بوشهر به جهت قدمت تاريخي و مهمتراز آن به سبب بندر بودن كه در دوران گذشته يكي از محدود راههاي ارتباطي ايران با تمدنهاي ديگر محسوب مي گرديد و هرگونه مراوده فرهنگي نيز از همين راه ميسر گرديده بود ، توانست از اولين شهرهاي ايران باشد كه تمدن جديد را پذيرا شده و داراي مراكز تعليمي و علمي و فرهنگي از جمله يكي از قديمي ترين سينماهاي كشور را دارا باشد. همچنين از اولين شهرهايي باشد كه مدرسه به شكل جديد در آن شكل گرفت كه شرح مختصري از چگونگي تاسيس اين مدرسه چنين است . در سال 1310 هـ . ق احمدخان دريابيگي به حكمراني بوشهر و بنادر و جزاير خليج فارس و عمانات منصوب گرديد ، وي براي ايجاد سيستم جديدتربيتي كمكهاي مؤثر مادي و معنوي به شيخ محمد باقر بهبهاني نمود و ضمن نامه اي به وزارت معارف درخواست اعزام مدير جهت اداره مدرسه به شكل جديد كرد. وزير معارف وقت مرحوم شيخ محمد حسين سعادت را كه عضو انجمن فرهنگي تهران و مردمي اديب ودانشمند بود در اوايل ذيقعده 1317 هـ ق به بوشهر اعزام داشت . سعادت به اتفاق برادرش شيخ عبدالكريم سعادت به بوشهر وارد و مدرسه را تحويل گرفت . از اين تاريخ به بعد مدرسه به نام سعادت (( سعادت مظفري )) ناميده شد . پسوند مظفري بعد از سعادت ابتكار احمدخان دريابيگي به منظور گرفتن كمكهاي نقدي از مظفر الدين شاه قاجار بود.

مقدمات كاربا ايجاد يك باب ساختمان به كمك اهالي و احمدخان دريابيگي فراهم گرديد اهالي بوشهر كه در ابتدا از فرستادن فرزندان خود به مدرسه خودداري مي كردند بمرور اولاد خود را به مدرسه سعادت فرستادند بطوري كه در پايان سال 1318 هـ . ق تعداد شاگردان مدرسه به 350نفر بالغ گرديد.دريابيگي بنا به تقاضاي مسئولان مدرسه در صدد احداث ساختمان مدرسه در بيرون شهر برآمد و دو هكتار زمين از اراضي ملك التجار كه به حاج معين التجار بوشهري واگذار شده بود ، گرفت و شالوده ساختمان مدرسه اي مشتمل بر شش كلاس بزرگ ، يك سالن ،‌ چهار راهرو وساير اتاقهاي مورد لزوم را فراهم كرد. تجار ودانش پژوهان در اين امر خيـر شركت كرده و با پرداخت وجه و اعانه ، كار ساختمان آغاز گرديد. احمدخان دريابيگي كه مدرسه را به نام مظفر الدين شاه ناميده بود . تلگرافي از وي تقاضاي كمك نقدي نمود ، مظفرالدين شاه مبلغ هزار تومان توسط اداره گمرك بوشهر براي قسمتي از هزينه هاي احداث مدرسه حواله كرد. هنوز بناي مدرسه تمام نشده بود كه احمدخان دريابيگي از حمكراني بنادر منفصل و به تهران احضار گرديد.

در اين زمان گمركات بنادر به سرپرستي ماموران بلژيكي درآمد و مرحوم عبدالحميد خان متين السلطنه ، مترجم بلژيكي مدير گمركات بنادر خليج فارس و پسر او مرحوم ميرزا يانس ارمني كه مردي فرهنگ دوست بود به معاونت گمرك منصوب شـــد وي كه از وضع مدرسه آگاهي يافت عده اي از بزرگان تجار را دعوت و براي بقاي مدرسه و تعيين بودجه آن سخن گفت . سرانجام تا به پيشنهاد مرحوم ميرزا يانس مقرر گرديد از واردات اجناس به گمرك ، عدلي يك شاهي (يك بيستم قران ) و از اجناس صادره ، عدلي نيم شاهي به عنوان اعانه بطورمستمر به مدرسه پرداخت گردد.در سال 1325 هـ ق مرحوم احمدخان دريابيگي بار ديگر به امر محمد علي شاه قاجار حكمران بنادر و جزاير خليج فارس شد و به بوشهر آمد . حدود 2 سال به حكمراني بنادر پرداخت و از مدرسه سعادت كه بنيان گذار آن بود سرپرستي مي كرد و از خودش و ديگران براي اتمام ساختمان مدرسه همراهي و كمك كرد. در اين هنگام خانهاي دشتي و دشتستان كه ترفيات علمي و فضايل معنوي دانشجويان مدرسه سعادت را مشاهده نمودند مايل وخواستارشدند فرزندان خود را براي تحصيل به بوشهر بفرستند ، ولي ازآنجال كه حكمرانان بنادر به بهانه يا به واسطه ندادن حق حساب به فرمانرايان و كارگذاران دولت اولاد خانها را گرو مي گرفتند از اعزام فرزندان خود به بوشهر به منظور تحصيل در مدرسه سعادت استنكاف ، هئيت مديره مدرسه به وزارت علوم و معارف عريضه اي به دربار قاجاريه فرستادند و تقاضاي صدور حكم عموميت گرو كشي فرزندان خانها كه براي تحصيل به بوشهر مي آيند صادر كرد. پي از مدتي دربار محمدعلي شاه حكم و فرماني به نام مرحوم دريابيگي حكمران بنادر صادر كرد.

پس از ابلاغ فرمان مذكور از تنگستان يك نفر از نوه هاي باقرخان تنگستاني به نام محمد باقراز بلوك انگالي دو نفر از فرزندان احمدخان انگالي و يك يا دو نفر از فرزندان شيخ حسين خان چاكوتاهي به مدرسه سعادت آمده به تحصيل سواد و تربيت و فضيلت پرداختند.مرحوم شيخ محمد حسين سعادت مدت پانزده سال رياست مدرسه را به عده داشت . پس از وي عبدالكريم سعادت به رياست مدرسه انتخاب شد . با سعي و كوشش وي كتابهاي درسي مدرسه سعادت ، در تمام مدارس بنادر خليج فارس ، خرمشهر و اهواز تدريس مي شد و تعدادي ازكتابهاي مزبور به وسيله شيخ بهجت العلماء مدير روزنامه معارف به تهران فرستاده شد. شيخ عبدالكريم سعادت به پاس اين خدمات ارزنده در سال 1329هـ ق از سوي وزارت معارف به رياست معارف و فرهنگ بوشهر منصوب شد .

در حدود سال 1323 هـ ق كتابخانه ملي بوشهر به همت مردم خيرخواه و فرهنگ دوست مردم بوشهر تاسيس گرديد . روز نامه معارف در شماره 60 به تاريخ 28 شوال 1324 برابر با پنجم دسامبر 1907 م در اين باره مي نويسد :
تقريباً مدت يك سال يامقداري بيشتر در بوشهر كه از بنادر معتبر ايران است يك باب كتابخانه به همت جمعي از نيك مردان خيرخواه تاسيس و افتتاح يافته و مقدار زيادي از كتب مفيده و جرايد نافعه در آنجا موجود است و افراد بي بضاعت بومي و سياحان و مستطرفين به سهولت مي توانند از آنجا كسب علوم و اخبار و اطلاعات بنمايند.شهر بوشهر يكي از قديميترين شهرهايي است كه صاحب سينما گرديد و در زمانهاي مختلف داراي حداقل 3 سينما بوده ولي در حال حاضر فقط يك سينما كه زير نظر كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان است ، فعال مي باشد و كلاً در سطــــح استان فقط همين يك سينما دائــــر ميباشد البته نمايش هايي بصورت ويدئو پروجكشن در چند مركز از جمله كانون فيـــــــلم وابسته به ارشاد انجام مي گيرد.اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي در هر شهرستان حداقل يك فرهنگسرا را دائر نموده و از همين فرهنگسراها جهت برگزاري نمايشگاههاي آثار هنرمندان و همچنين سالن هاي تئاتراستــــــــــفاده مي گردد. البته در شهرستان بوشهر دو سالن تئاتر بصورت دائمي و 3 سالن بصورت فصلي مورد استفاده هنرمندان تئاتر قرار مي گيرد.

موزه رئيسعلي دلواري :

موزه رئيسعلي دلواري در محل خانه قديمي آن شهيد مبارز در شهردلوار قرار دارد. اين موزه از سال 1378 افتتاح گرديده و از دو بخش اصلي شكل گرفته است :

1ـ بخش مربوط به ابزار و وسائل شامل سلاحهاي تاريخي وادوات نظامي قديمي مربوط به دوره زندگي ومبارزات شهيد رئيسعلي دلواري
2ـ بخش مربوط به اسناد ومدارك تاريخي در خصوص اتفاقات و وقايع دوران زندگي شهيد رئيسعلي دلواري

زندگي و مبارزات شهيد رئيسعلي دلواري :
مردم مبارز بوشهر، دشتي ، دشتستان و تنگستان از دير باز در راستاي پاسداري از مرزهاي ميهن اسلامي در برابر هرگونه تجاوز و اشغال بيگانان از خود مقاومت و ايستادگي نشان داده و همواره كوشيده اند تا با جانبازي وفداكاري ، كيان ايران اسلامي را حفظ كنند.دولت بريتانيا از دهها سال پيش در بوشهر حضور استعماري داشته ودستكم از زمان كريم خان زند رسماً در اين شهر دفتر نمايندگي و بعدها قنسولگري داير كرده است .در چند سده اخير ، مردم اين خطه ، چندين بار به مصاف متجاوزان انگليسي رفته و هر بار حماسه آفريده اند . در سال 1254 هـ ق / 1838 م ، 500 نفر از نيروهاي ارتش بريتانيا با چندين فروند كشتي به خارگ و بوشهر يورش بردند. كه با مقاومت مردم بوشهر و تنگستان مجبور به عقب نشيني شدند . رهبر مذهبي اين قيام و مقاومت مردمي مرحوم شيخ حسن آل عصفور بود. در سال 1273 هـ ق / 1856 م نيز انگليسي هاي متجاوز بار ديگر با ده ها فروند قايق و كشتي جنگي و هزاران نفر سرباز مسلح به خارگ و بوشهر حمله ور شدند اين بار نيز با سد استوار ايستادگي مردم مواجه گشتند . در نبردي كه در قلعه بهمني اتفاق افتاد ، صدهانفر مزدور هندي و انگليسي و چندين آدميرال و افسر بلند پايه نيروي دريايي هند و انگليس به هلاكت رسيدند . در اين نبرد نابرابراما قهرمانانه ، احمدخان فرزند رشيد باقرخان تنگستاني ، فرمانده سپاه كوچك مقاومت ايرانيان ، نيز پس از ساعت ها نبرد دليرانه به درجه رفيع شهادت نائل آمد. رئيسعلي دلواري در سال 1299 هـ ق / 1881 م در روستاي دلوار از توابع تنگستان متولد شد. پدرش زائر محمد نام داشت كه سمت كدخدايي دلوار را عهده داربود و بعدها به معين الاسلام ملقب گرديد. مادر رئيسعلي (( شهين )) ناميده مي شد .

در سال 1324 هـ ق / 1906 م نسيم مشروطيت بر ايران وزيدن گرفت و ايران از خواب چند هزار ساله بيدار شد. با شروع مشروطيت ، رئيسعلي در حالي كه بيش از 25 سال نداشت از جمله پيشگامان مشروطه خواه در جنوب ايران بود و همكاري نزديكي با محافل انقلابي و عناصر مشروطه طلب در بوشهر ، تنگستان و دشتي آغاز كرد. وي از جمله معدود رهبران تنگستاني بود كه صادقانه به مشروطيت ايمان داشت و در دفاع از اصول آن حاضر به هرگونه فداكاري بود. با كودتاي ضد انقلابي لياخوف روسي عليه مشروطه خواهان در 1236 هـ ق /1908 م و بمباران مجلس شوراي ملي و استقرار ديكتاتوري محمد علي شاه در بوشهر نيز كانون مقاومت عليه استبداد صغير به وجود آمد. مركز اين كانون روحاني برجستهاي چون آيت الله سيد مرتضي علم الهدي اهرمي قرار داشت .سيد مرتضي با همكاري رئيسعلي دلواري ، خالوحسين بردخوني و تفنگچي هاي تنگستاني و دشتي ، طي يك هجوم ناگهاني در داوايل سال 1327 هـ ق / 1909 م بوشهر را از لوث وجود عناصر مستبد و وابسته به دربار محمد علي شاه پاكسازي كرد و اداره امور گمرك و انتظامات شهر و ادارات دولتي را عهده دار شد.تصرف گمرك بوشهر كه در گرو وام انگليسي ها بود بر دولت بريتانيا گران آمد ، از اين رو آنان براي تضعيف مشروطه خواهان و استمرار سلطه بر حيات اقتصادي و سياسي جنوب ايران شروع به سركوب عناصر انقلابي و مشروطه خواه كردند . و در همين راستا يك فروند ناو جنگي به سواحل بوشهر اعزام كردند . انگليسيها ازاين فرصت سود جسته رسماً با ده ها نفر تفنگدار دريايي بوشهررا به اشغال در آورده ، ضمن بيرون راندن تفنگچي هاي تنگستاني ودشتي ، سيد مرتضي علم الهدي را نيز به طور موهن و زشتي بازداشت و به بندر بصره تبعيد كردند.

اما رئيسعلي دلواري مردي نبود كه از عقايد خود دست بر دارد. به همين دليل نيز فعاليت هاي گســـترده اي عليه منـافع انگليسيها آغاز كرد. در همين راستا گمرك دلوار را تصرف و از قيد سلطه انگليسي ها آزار نمود. انگليسيها براي سركوب رئيسعلي ، احمدخان دريابيگي حاكم دست نشانده و خائن بوشهررا تحريك كردند كه به دلوار حمله كند. احمدخان با پشتگرمي و حمايت مالي و تداركاتي استعمارگران چند بار به تنگستان لشكر كشيد وبا دهها سرباز و چندين قبضه توپ صحرايي، به دلوار يورش برد اين حملات با مقاومت سر سختانه رئيسعلي ويارانش سرانجام دفع شد و حاكم مزدور بوشهر در نيل به اهاف شوم خود ناكام ماند.دريك نيز نظام السلطنه مافي با هزاران سرباز پياده وسواره به اهرم و دلوار لشكر كشيد كه با مقاومت قهرمانانه رئيسعلي و زائر خضرخان اهرمي روبرو شد و ناچار به عقب نشيني گشت .

احمدخان دريا بيگي كه خود نتوانسته بودضربه مؤثري به رئيسعلي وارد كند ، برخي از خوانين با نفوذ تنگستان را تشويق كرد تا به دلوار حمله برند ، اين جنگ و گريز تا آستانه جنگ جهاني و نخست ادامه داشت . حملات فوق نه تنها خللي در اراده رئيسعلي وارد نكرد ، بلكه اراده او را در دفاع ار ارزشهاي اسلامي و حراست ار مرزهاي ميهن راسختر نمود . در آستانه جنگ جهاني اول ، نيروهاي انگليسي كه از قدرت يافتن قواي روس در شمال و برخي اتفاقات در جنوب ايران نگران شده بودند به بهانه حفظ نظم و امنيت راههاي جنوب ، با اعلام يك ضرب الاجل به دولت وثوق الدوله ، شروع به اشغال تدريجي جنوب ايران نمودند . اين حركات براي رئيسعلي قابل تحمل نبود و آن را نقض آشكار حاكميت ملي و استقلال ايران مي دانست . از اين روي در نامه هايي به مجلس شوراي ملي و علماي نجف اشرف ، خواستار برخورد دولت ايران و رهبران مذهبي مقيم عتبات مقدسه شد.در اين ميان علماي نجف با ارسال پيامهايي به خوانين جنوب ايران از آنان خواستند تا با ايجاد اتحاد ضد انگليسي مبادرت نمايند . رئيسعلي كه همواره خود را مطيع علماي دين مي دانست . بلافاصله دست به كار شد. عليرغم كدورت هاي قبلي با سفر به مناطق مختلف تنگستان و دشتي كوشيد تا به اختلافات موجود ميان خوانين و كد خدايان منطقه پايان دهد و آنان را عليه بريتانيا گردهم آورد. خود نيز اختلاف و درگريبا برخي از ديري نپائيد كه آتش جنگ جهاني اول در اروپا شعله ور شد. در يك طرف آلمان ، اطريش و دولت مسلمان عثماني قرار داشت . در طرف ديگر انگليس، روسيه ، فرانسه . هنوز چند ماهي از آغاز جنگ در اروپا سپري نشده بود كه شراره هاي آن دامن ايران را نيز گرفت و با وجودي كه اين كشور رسماً اعلام بي طرفي كرده بود ، از شمال ، غرب و جنوب مورد يورش و تهاجم قرار گرفت و رسماً خاكش به اشغال در آمد . با وقوع جنگ و كشيده شدن پاي يك دولت مسلمان به آن ، علماي نجف ،علماي جنوب ايران از جمله آيت الله سيد عبدالحسين لاري ، آيت الله سيد عبدالله مجتهد بلادي بوشهري و شيخ محمد حسين برازجاني نيز عليه قواي انگليس واكنش مشابه نشان داده و كليه مسلمانان را به نبرد با متجاوزان فرا خواندند و رسماً از دولت عثماني جانبداري نمودند.

به دنبال اعلان جهاد از طرف علما و مجتهدين ، رئيسعلي و ديگر مبارزان تنگستاني و دشتي شروع به حمله به قواي انگليس مستقر در بوشهر كردند. نيروهاي انگليسي براي سركوب عناصر مخالف از هيچ تلاشي دريغ نورزيدند . در اين راستا موقر الدوله با همكاري گارد حفاظت قنسولگري بريتانيا در بوشهر ، به روستاي ريشهر حمله كرد و با زائر علي تنگكي كدخداي ريشهر مشغول نبرد شد. زائر علي در يك نبرد كاملاً نابرابر ، چندين نفر از سربازان انگليسي را به هلاكت رساند و خود با وجود آنكه زخمي شده بود ، موفق به فرار و تحصن در امامزاده عبدالمهيمن گشت .اما انگليسي ها از او دست بر نداشتند و ضمن محاصره سه روزه امامزاده و جلوگيري از ورود آب و غذا به اين روستا ، موفق به دستگيري او شدند . جرم اصلي زائر علي ارتباط با رئيسعلي بود.نيروهاي اطلاعاتي بريتانيا در يك اقدام بي سابقه و غير قانوني ، قنسول آلمان دربوشهر را به همراه دو تن از ماموران يك شركت تجاري آلمان به اتهام جاسوسي عليه انگليس باز داشت و به هندوستان تبعيد كردند. اين عمل نقض آشكار بي طرفي و حتي استقلال ايران بود و به همين دليل نيز خشم علماء ، مردم، خوانين و در راس همه رئيسعلي را بر انگيخت و او را واداشت تا بر شدت مبارزه عليه انگلستان بيفزايد . رئيسعلي در يورش هاي شبانه ، ضربات و تلفات مؤثري بر انگليسيها وارد آورد.در يكي از اين شبيخونها ، كه در دوم رمضان 1333 هـ ق / 12 ژوئيه 1915 م رخ داد ، رئيسعلي دو تن از افسران بلند پايه انگليسي را به همراه چند نفر سرباز مزدور هندي به هلاكت رساند . اين اقدام رئيسعلي براي دولت بريتانيا غير قابل تحمل بود. از اين رو كشته شدن آن دو افسر را بهانه قرار داده و در 26 رمضان 8 اوت ، شبانه بوشهر را با چهار ناو جنگي و صدها نفر سرباز به اشغال خود درآورد . چند روز پس از اشغال بوشهر ، نيروي دريايي بريتانيا براي نابود كردن رئيسعلي و يارانش در سوم شوال 1333 / 13 اوت 1915 با چندين فروند ناو جنگي و صدها سرباز هندي و انگليسي به دلوار يورش برد. رئيسعلي دلواري كه پيشاپيش از حمله به دلوار آگاهي داشت ،‌بلافاصله اقدام به تخليه دلوار و عقب نشيني تاكتيكي به كوههاي اطراف ، منطقه اي معروف به كلات بوجير كرد.

سربازان متجاوز انگليسي وهندي هنگامي وارد دلوار شدند كه تقريباً اين روستا خالي از سكنه بود . آنان خشمگينانه شروع به گلوله باران منازل مسكوني و قطع نخلهاي دلوار كردند.رئيسعلي شب هنگام با حدود چهار صد نفر تفنگچي دشتي و تنگستاني مستقر در حوالي دلوار دست به شبيخون زد . انگليسي ها كه غافلگير شده بودند شروع به عقب نشيني كردند. در اين شبيخون حدود 100 مغر از مزدوران هندي و انگليسيبه هلاكت رسيدند و دهها نفر ديگر مجروح گشتند. يك ژنرال بلند پايه انگليسي به دست رئيسعلي كشته و يكي ديگر نيز زخمي شد. شكست قواي انگلستان در دلوار يكي از نكات برجسته تاريخ جنگ جهاني اول در جنوب ايران به شمار مي رود. پس از جنگ دلوار ، رئيسعلي به حملات شبانه خود به بوشهر و پادگان انگليسيها افزود و با همفكري ديگر خوانين منطقه ،طرح حمله سراسري به بوشهر و آزاد سازي آن را پي ريخت . در گير و دار تدارك اين حمله بود كه در شب 23 شوال 1333 / سوم سپتامبر 1915 م هنگاميكه او قصد شبيخون به عمارت سفيد سبزآباد را داشت ، در محلي به نام تنگك صفر از پشت مورداصابت گلوله يكي از همراهان خائنش قرار گرفت و در دم به شهادت رسيد.وي هنگام شهادت 34 سال داشت و تنها يك كودك خردسال به نام غلامحسين ا ز او بر جاي مانده بود. شهادت رئيسعلي ، خون دليران تنگستاني را به جوش آورد. آنان در يك عمل انتقامي چند روي پس از مرگ نا بهنگام رئيسعلي . حمله سنگين وسراسري خود را به قواي اشغالگر بريتانيا در بوشهر آغاز نمود.

در آغاز پيروزي با مجاهدين بود اما تمام شدن فشنگ ، كمبود آب آشاميدني واز همه مهمتر قواي كمكي براي دشمن ، اين حمله را به فاجعه اي مبدل كرد. در اين نبرد ، خالو حسين بردخوني (خان بردخون ) به اسارت نيروهاي دشمن در آمد . دشمن خالو را در عمارت ملك به محاكمه كشيد و سپس او را به بصره تبعيد كرد. خالو حدود يك سال در اسارت بسر برد.چندي پس از اينوقايع در اوايل محرم 1334 / نوامبر 1915 م نيروهاي غيور ژاندارمري در شيراز طي يك قيام مسلحانه ، قنسول انگليس در فارس و تني چند از مقامات انگليسي را بازداشت و از طريق برازجان به اهرم اعزام كردند. اسراي انگليسي حدود نه ماه در قلعه اهرم در اسارت به سر مي بردند تا سرانجام با خالو حسين و جمعي ديگر از اسراي ايراني تبعيد شده به هندوستان مبادله شدند. نبرد بين دليران دشتي ، دشتستاني و تنگستاني تا پايان جنگ جهاني اول كم و بيشادامه يافت ودر اين راستا زائر خضرخان ، شيخ حسين خان چاهكوتاهي و غضنفرالسلطنه برازجاني با رشادت و فداكاري بسياري جلو حركت قواي انگلستان از بوشهر بخ شيراز را سد كردند و مزاحمت هاي بسياري براي دشمن فراهم آوردند.نيروي دشمن چندين بار به مصاف دليران رفت و هر بار با تحمل ضربات مهلكي مجبور به عقب نشيني شد.در بيرون از بوشهر و دشتستان نيز دلير مرداني چون ناصر ديران كازروني وصولت الدوله قشقايي به نبرد با سربازان انگليسي پرداختند و با خون و باروت به اشغالگران فهماندند كه ايراني تسليم ناپذيراست و هرگاه دين و ميهنش را در خطر بيند ، مرگ را با آغوش باز پذيرا مي شود.

در مجموعه ي حرم مطهر امام رضا (ع) و در صحن امام خميني مجموعه چندين موزه در كنار هم قرار گرفته اند و موزه هاي آستان قدس رضوي را تشكيل داده اند. اين موزه ها عبارتند از:

 
موزه تاريخ مشهد
موزه تاريخ مشهد با 1300 متر مربع زيربنا در برگيرنده ي 50 ويترين است در اين موزه حدود 182 اثر تاريخي به نمايش در آمده است كه به دليل اطلاعات ارائه شده بر روي آنها اهميت خاص يافته اند.

موزه قرآن و نفايس
گنجينه قرآن در طبقه دوم اين ساختمان واقع شده است و در آن نزديك به 90 جلد قرآن، 14 جلد مرقع و 13 جلد لاكي و روغني بسيار نفيس به نمايش گذاشته شده است.پنج قرآن منسوب به ائمه طاهرين عليه السلام است. از جمله خط مبارك امام علي (ع)، امام حسن (ع)، امام حسين (ع)، امام سجاد (ع) و امام رضا (ع) كه به خط كوفي روي پوست نوشته شده اند. 
قديمي ترين قرآن وقفي اين گنجينه مربوط به سال 393 هجري قمري است. كه توسط وزير و صاحب ديوان سلطان محمود و مسعود قزويني وقف روضه منوره گرديده است.

موزه نقاشي
اين موزه در طبقه اول موزه مركزي واقع و 450 متر مربع زيربنا دارد. و داراي 15 ويترين و 30 تابلوي نقاشي در سبكهاي مختلف از هنرمندان برجسته ايراني و اروپايي مي باشد.

موزه هداياي مقام معظم رهبري
اشياء اين گنجينه شامل آثار هنري (تابلوهاي خط و تذهيب، نقاشي، فرش، تراش روي شيشه، معرق چوب، معرق صدف، سوزن دوزي، قلمزني روي مس). انواع ظروف (چيني، كريستال، نقره...)، ماكتها، مدالها و... مي باشد كه توسط شخصيتهاي ملي و خارجي به مقام معظم رهبري آقاي خامنه اي هديه شده 

موزه نجوم و ساعت
اكثر اشيا آن از وقفيات دكتر سيد جلال الدين تهراني است و تعداد اندكي از آن از خزانه مركزي آستان قدس به اين بخش منتقل شده است. 

موزه فرش
اين گنجينه در دو طبقه با زير بنا 970 متر مربع با فضاي نمايشي هر طبقه 400 متر مربع يكي از بزرگترين مجموعه‌هاي فرش ايران بشمار مي‌رودكه درحال حاضر مشتمل بر60 تخته قالي، قاليچه وانواع سوزن دوزي‌هاي گلابتون ، قلابدوزي ، ده يك دوزي ، معرق دوزي از دوره صفويه تاكنون كه توسط مشتاقان و زائران و مجاوران به بارگاه ملكوتي هشتمين امام همام اهداء يا وقف شده است در معرض بازديد عموم قرارداده است .

موزه سلاح
اين گنجينه در تاريخ 8/4/1378 همزمان با ميلاد مسعود پيامبراكرم (ص) و ولادت با سعادت امام جعفر صادق (ع) در طبقه دوم موزه مركزي واقع در ضلع شرقي صحن امام خميني (ره) افتتاح گرديد.

موزه تمبر
موزة تمبر و اسكناس آستان قدس رضوي . از دهها هزار قطعه تمبر موجود در مخزن موزه حدود 2000 قطعه آن به صورت گزينشي مربوط به دوره‌هاي قاجاريه، پهلوي و جمهوري اسلامي و160 كشور جهان با موضوعات مختلف در معرض ديد بازديدكنندگان قرار گرفته است . علاوه برتمبرها واسكناس‌هاي به نمايش درآمده ، بيش از يكصد هزار تمبر نيز در مخزن موزه نگه داري مي‌گردد.

موزه ظروف
موزه ظروف در طبقه دوم موزه مركزي در حرم مطهر امام رضا (ع) قرار دارد و داراي وسعتي حدود 457 مترمربع است. اين موزه داراي 182 اثر از دوره هاي مختلف تاريخي است كه در 10 ويترين به نمايش در آمده است.

موزه صدف و حلزون
موزه صدف و حلزون در طبقه اول قرار دارد و داراي وسعتي حدود 457 مترمربع، 13 ويترين و 683 اثر است. اشياي اين موزه بخشي از صدف ها و حلزون هاي دريايي است كه توسط «محمد سعيد فواد وهبه» اهل سوريه به آستان قدس رضوي اهدا شده است.

موزه سكه و مدال
اين موزه شـامل سكه و مدالـهـايـي مـي بـاشد كه از طرف افراد مختلف به آستـان قدس رضوي اهدا شده است. سكه هـاي موجود در موزه در ۹ ويترين به نمايش در آمده است.
اين سكه ها متعلق به دوره اسكندر، سلوكيـان، اشكـانيـان، ساسانيان، امويان، عباسيان، سلجوقيان، غزنويان، سامانيان، آل بويه و صفوي مي باشد. همچنين سكه هاي نقره ولايتعهدي حضرت امام رضا (ع) ضرب سال 202 و 203 ق. در معرض ديد عموم است.

*در پست هاي بعدي به شرح هر موزه و آثار موجود در آن اشاره مي كنم.*

منبع: http://bia2behesht.tebyan.net

1- موزه شيخ صفي ( چيني هاي دوره صفويه ، قرآن فرامين ، سكه ، لباس)
 
دوره:صفوي در سال 1372
نشاني:اردبيل ـ ميدان عالي قاپو، بقعه شيخ صفي

2- موزه حمام آقا تقي (بناي تاريخي ـ مردم شناسي)

دوره:ايلخاني در سال 1378
نشاني:اردبيل ـ ميدان عالي قاپو، ابتداي خيابان سعدي

3- موزه خلخال (باستان شناسي)

دوره:معاصر در سال 1374
نشاني:خلخال ـ خيابان كارگر شمالي، جنب شهرداري

4 - موزه مشكين شهر (باستان شناسي)

دوره:معاصر در سال 1374
نشاني:مشكين شهر ـ خيابان شهيد مفتح، جنب بقعه شيخ حيدر

بناهاي ياد بود تاريخي
1.بازار اردبيل               اردبيل
2.قلعه قديمي             مشكين شهر
3.آرامگاه شيخ حيدر      مشكين شهر
4.مقبره شيخ جبرئيل     اردبيل
5.آرامگاه شيخ صفي     اردبيل